Trong bối cảnh toàn cầu hóa và các tập đoàn đa quốc gia ngày càng phát triển, giao dịch liên kết trở thành một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực thuế và quản trị doanh nghiệp. Vậy giao dịch liên kết là gì, và việc xác định giao dịch liên kết để làm gì? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
1. Giao dịch liên kết là gì
Giao dịch liên kết là giao dịch giữa các bên có quan hệ liên kết (theo khoản 22 Điều 3 Luật Quản lý thuế 2019).
Theo quy định tại Nghị định 132/2020/NĐ-CP của Chính phủ Việt Nam, giao dịch liên kết là các giao dịch phát sinh giữa các bên có quan hệ liên kết trong quá trình sản xuất, kinh doanh, bao gồm:
- Mua, bán, trao đổi hàng hóa;
- Cung cấp dịch vụ;
- Cho vay, vay vốn, bảo lãnh;
- Giao dịch về tài sản vô hình như quyền sở hữu trí tuệ, thương hiệu;
- Phân bổ chi phí, chia sẻ lợi nhuận,…
Các bên có quan hệ liên kết là những đối tượng có mối quan hệ đặc biệt với nhau về sở hữu vốn, kiểm soát, hoặc có ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động sản xuất kinh doanh của nhau.
Cụ thể, các bên có quan hệ liên kết là các bên có mối quan hệ thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 5 Nghị định 132/2020/NĐ-CP:
| STT | Các bên liên kết |
| 1 | 01 doanh nghiệp nắm giữ trực tiếp/gián tiếp ít nhất 25% vốn góp của chủ sở hữu của doanh nghiệp kia |
| 2 | Cả 02 doanh nghiệp đều có ít nhất 25% vốn góp của chủ sở hữu do một bên thứ ba nắm giữ trực tiếp/gián tiếp |
| 3 | 01 doanh nghiệp là cổ đông lớn nhất về vốn góp của chủ sở hữu và nắm giữ trực tiếp/gián tiếp ít nhất 10% tổng số cổ phần của doanh nghiệp kia |
| 4 | 01 doanh nghiệp bảo lãnh/cho doanh nghiệp khác vay vốn dưới bất kỳ hình thức nào ít nhất bằng 25% vốn góp của chủ sở hữu của doanh nghiệp đi vay và chiếm trên 50% tổng giá trị các khoản nợ trung và dài hạn của doanh nghiệp đi vay * Bao gồm cả các khoản vay từ bên thứ ba được đảm bảo từ nguồn tài chính của bên liên kết và các giao dịch tài chính có bản chất tương tự |
| 5 | 01 doanh nghiệp chỉ định thành viên ban lãnh đạo điều hành/nắm quyền kiểm soát của 01 doanh nghiệp khác với điều kiện: – Số lượng các thành viên được chỉ định chiếm trên 50% tổng số thành viên ban lãnh đạo điều hành/nắm quyền kiểm soát của doanh nghiệp kia; hoặc – 01 thành viên được chỉ định có quyền quyết định các chính sách tài chính/hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp kia. |
| 6 | 02 doanh nghiệp cùng có trên 50% thành viên ban lãnh đạo/cùng có 01 thành viên ban lãnh đạo có quyền quyết định các chính sách tài chính/hoạt động kinh doanh được chỉ định bởi một bên thứ ba |
| 7 | 02 doanh nghiệp được điều hành/chịu sự kiểm soát về nhân sự, tài chính và hoạt động kinh doanh bởi các cá nhân thuộc một trong các mối quan hệ: – Vợ, chồng; – Cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, cha dượng, mẹ kế, cha mẹ vợ, cha mẹ chồng; – Con đẻ, con nuôi, con riêng của vợ hoặc chồng, con dâu, con rể; – Anh, chị, em cùng cha mẹ, anh, chị em cùng cha khác mẹ, anh, chị, em cùng mẹ khác cha, anh rể, em rể, chị dâu, em dâu của người cùng cha mẹ/cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha; – Ông bà nội, ông bà ngoại; – Cháu nội, cháu ngoại; – Cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột. |
| 8 | 02 cơ sở kinh doanh có mối quan hệ trụ sở chính và cơ sở thường trú/cùng là cơ sở thường trú của tổ chức, cá nhân nước ngoài |
| 9 | Các doanh nghiệp chịu sự kiểm soát của 01 cá nhân thông qua vốn góp của cá nhân này vào doanh nghiệp đó/trực tiếp tham gia điều hành doanh nghiệp |
| 10 | Các trường hợp khác trong đó doanh nghiệp chịu sự điều hành, kiểm soát, quyết định trên thực tế đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp kia |
| 11 | Doanh nghiệp phát sinh các giao dịch: – Nhượng, nhận chuyển nhượng vốn góp ít nhất 25% vốn góp của chủ sở hữu của doanh nghiệp trong kỳ tính thuế; hoặc – Vay, cho vay ít nhất 10% vốn góp của chủ sở hữu tại thời điểm phát sinh giao dịch trong kỳ tính thuế với cá nhân điều hành, kiểm soát doanh nghiệp/với cá nhân thuộc trong một các mối quan hệ nêu tại stt (7) của bảng này. |
2. Mục đích của giao dịch liên kết.
Mục tiêu chính của việc xác định giao dịch liên kết là nhằm loại trừ các yếu tố làm giảm nghĩa vụ thuế thu nhập doanh nghiệp mà người nộp thuế phải thực hiện tại Việt Nam.
Theo khoản 13 Điều 17 Luật Quản lý thuế 2019, người nộp thuế có phát sinh giao dịch liên kết có trách nhiệm lập, lưu trữ, kê khai và cung cấp thông tin về chính mình và các bên liên kết, bao gồm cả các bên liên kết cư trú tại nước ngoài.
Việc kê khai và xác định giá giao dịch liên kết được thực hiện theo các nguyên tắc quy định tại khoản 5 Điều 42 Luật Quản lý thuế 2019, cụ thể như sau:
- Áp dụng nguyên tắc so sánh với giao dịch độc lập và nguyên tắc bản chất quyết định hình thức để xác định nghĩa vụ thuế như trong điều kiện giao dịch giữa các bên không liên kết;
- Giá giao dịch liên kết có thể bị điều chỉnh về mức giá độc lập nhằm đảm bảo không làm giảm thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp;
- Doanh nghiệp có quy mô nhỏ, rủi ro thuế thấp có thể được áp dụng cơ chế đơn giản hóa trong việc kê khai và xác định giá giao dịch liên kết.
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng, giao dịch liên kết là hoạt động phổ biến và tất yếu đối với các tập đoàn đa quốc gia cũng như các doanh nghiệp có quy mô lớn. Tuy nhiên, đây cũng là lĩnh vực nhạy cảm dễ bị lợi dụng cho mục đích trốn thuế. Việc hiểu rõ khái niệm và xác định chính xác các giao dịch liên kết không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ đúng quy định pháp luật, mà còn góp phần nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong quản trị tài chính – thuế.
————————————————-
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Giám đốc Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội,
email: vtpthanh@tlalaw.vn;
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội;
email: tmle@tlalaw.vn
Địa chỉ: Tầng 7, số 06 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.vn/
Hotline: 0906246464
Nguyễn Hương Huyền