Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển, việc hiểu rõ các công cụ tài chính như cổ phiếu và trái phiếu trở nên vô cùng quan trọng. Cả hai loại chứng khoán này đều đóng vai trò quan trọng trong việc huy động vốn cho doanh nghiệp và cung cấp cơ hội đầu tư cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, chúng có những đặc điểm và quy định pháp luật riêng biệt. Bài viết này sẽ phân tích và làm rõ sự khác biệt giữa cổ phiếu và trái phiếu theo quy định của pháp luật hiện hành, từ đó giúp người đọc có cái nhìn tổng quan và sâu sắc hơn về hai hình thức đầu tư này.
- Một số khái niệm
Căn cứ khoản 2 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 sửa đổi, bổ sung năm 2024 quy định về cổ phiếu như sau: “Cổ phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành.” Đồng thời, tại khoản 1 Điều 121 Luật Doanh nghiệp 2020 giải thích về cổ phiếu như sau: “Cổ phiếu là chứng chỉ do công ty cổ phần phát hành, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử xác nhận quyền sở hữu một hoặc một số cổ phần của công ty đó.” Như vậy, cổ phiếu là một loại chứng khoán do tổ chức phát hành nhằm xác nhận quyền sở hữu đối với một số cổ phần của tổ chức đó.
Đối với trái phiếu thì hiện nay được quy định tại khoản 2 Điều 13 Luật Chứng khoán 2019 sửa đổi, bổ sung năm 2024 và khoản 6 Điều 3 Nghị định 155/2020/NĐ-CP thì có thể hiểu : Trái phiếu là loại chứng khoán có kỳ hạn từ 01 năm trở lên do doanh nghiệp phát hành, xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức phát hành. Mệnh giá của trái phiếu chào bán ra công chúng là 100 nghìn đồng và bội số của 100 nghìn đồng.
- Điểm giống nhau giữa cổ phiếu và trái phiếu
Thông qua việc tìm hiểu và nghiên cứu pháp luật, Công ty Luật TNHH TLA nhận thấy có một số điểm giống nhau sau:
- Trái phiếu và cổ phiếu đều là bằng chứng xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với tài sản hoặc phần vốn của tổ chức phát hành.
- Đều được gọi là chứng khoán.
- Đều được thể hiện dưới hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử.
- Đều có thể trao đổi mua bán, chuyển nhượng cầm cố, thế chấp, thừa kế.
- Đều được nhận lãi (cổ tức đối với cổ phiếu, trái tức đối với trái phiếu).
- Trái phiếu và cổ phiếu đều là phương tiện thu hút vốn của nhà phát hành.
- Đều có 2 loại: Ghi tên và không ghi tên.
- Trong nội dung của cổ phiếu và trái phiếu đều có ghi: Tên, trụ sở chính của công ty phát hành; Số và ngày cấp giấy chứng nhận ĐKKD; Ngày phát hành; Tên của người sở hữu (cổ đông).
- Điểm khác nhau giữa cổ phiếu và trái phiếu
| Tiêu chí | Cổ phiếu | Trái phiếu |
| Khái niệm | Cổ phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành | Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn nợ của tổ chức phát hành |
| Bản chất | Là loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu với phần vốn điều lệ của doanh nghiệp.Khi cổ phiếu tăng giá hoặc sụt giá thì người mua đều có hoàn toàn trách nhiệm với cổ phiếu. | Là loại chứng khoán ghi nợ của doanh nghiệp phát hành, quyền sở hữu vốn vay của trái chủ. Chứng chỉ ghi nhận nợ của tổ chức phát hành và quyền sở hữu đối với một phần vốn vay của chủ sở hữu, không phụ thuộc vào tình hình của doanh nghiệp. |
| Chủ thể phát hành | Công ty cổ phần | Chính phủ và Doanh nghiệp |
| Chủ sở hữu | Cổ đông | Trái chủ (chủ nợ) |
| Quyền của chủ sở hữu | Cổ đông có quyền được chia cổ tức và tham gia biểu quyết các vấn đề của doanh nghiệp. | Trái chủ được chi trả lãi suất theo định kỳ mà không phải phụ thuộc vào tình hình kinh doanh. |
| Kết quả phát hành | Thu mua cổ phiếu sẽ làm tăng vốn điều lệ doanh nghiệp và thay đổi cơ cấu cổ phần. | Làm tăng vốn vay và nghĩa vụ trả nợ của doanh nghiệp. |
| Đáo hạn | Vô hạn | Tùy thuộc vào doanh nghiệp phát hành ghi trên trái phiếu. Đối với “trái phiếu doanh nghiệp” là loại chứng khoán có kỳ hạn từ 01 năm trở lên do doanh nghiệp phát hành |
| Thứ tự ưu tiên thanh toán khi công ty giải thể, phá sản | Vốn góp của cổ đông được thanh toán sau cùng khi đã thanh toán hết các nghĩa vụ khác | Trái phiếu được ưu tiên thanh toán trước cổ phiếu |
| Hưởng lợi nhuận | – Cổ phiếu có độ rủi ro cao.– Cổ tức thay đổi tùy thuộc vào khả năng SXKD của công ty. Khi công ty làm ăn có lãi mới được chia lợi tức, khi công ty làm ăn thua lỗ thì không được chi trả cổ tức. | – Độ rủi ro thấp hơn.– Lợi tức thường không thay đổi, không phụ thuộc vào việc SXKD của công ty có lãi hay không có lãi. |
| Trách nhiệm | – Người sở hữu cổ phiếu chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty theo tỷ lệ tương ứng với phần vốn góp vào công ty.– Khi công ty bị giải thể hay phá sản thì cổ đông chỉ được trả lại phần vốn góp sau khi đã thanh toán hết mọi nghĩa vụ, mọi khoản nợ của công ty. | – Người sở hữu trái phiếu không phải chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty.– Khi công ty bị giải thể hay phá sản thì chủ sở hữu trái phiếu được ưu tiên thanh toán gốc và lãi trái phiếu trước chủ sở hữu cổ phần. |
Như vậy, cổ phiếu và trái phiếu là hai công cụ tài chính quan trọng, mỗi loại đều có những đặc điểm, quyền lợi và nghĩa vụ khác nhau theo quy định của pháp luật. Cổ phiếu mang đến cơ hội tham gia vào quản lý doanh nghiệp và lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh, trong khi trái phiếu là hình thức vay nợ với sự bảo đảm về vốn và lãi suất ổn định. Việc phân biệt rõ ràng giữa hai loại chứng khoán này không chỉ giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định đúng đắn trong việc đầu tư mà còn góp phần nâng cao hiểu biết về thị trường tài chính, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
————————————————
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Giám đốc Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội,
email: vtpthanh@tlalaw.vn;
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội;
email: tmle@tlalaw.vn
Công ty Luật TNHH TLA
Địa chỉ: Tầng 7, số 6 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.com
Đinh Phương Thảo