Trong hoạt động thành lập và quản lý doanh nghiệp, thông tin về cư trú của cổ đông, thành viên công ty là một yếu tố pháp lý quan trọng. Quy định này giúp Nhà nước quản lý nhân thân, xác định tư cách pháp lý, cũng như phân biệt giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài, từ đó gắn với những hệ quả pháp lý khác nhau. Luật Doanh nghiệp 2020 không bắt buộc cổ đông/thành viên phải cư trú tại Việt Nam. Tuy nhiên, công ty phải có địa chỉ liên lạc hợp pháp và phải cung cấp thông tin hộ chiếu/địa chỉ nước ngoài của cổ đông/thành viên không cư trú. Khi điều hành hoặc giữ chức danh quản lý (Giám đốc, Tổng giám đốc, Thành viên HĐQT, Chủ tịch HĐTV…), pháp luật yêu cầu phải có mặt tại Việt Nam theo quy định hợp đồng, điều lệ, nhưng không bắt buộc thường trú.
1. Cơ sở pháp lý
- Luật Doanh nghiệp 2020: Điều 12, Điều 47, Điều 111 quy định về hồ sơ thành lập công ty TNHH và công ty cổ phần, trong đó yêu cầu thông tin về họ tên, địa chỉ liên lạc, quốc tịch, số giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với thành viên/cổ đông là cá nhân. Với thành viên/cổ đông là tổ chức, cần cung cấp địa chỉ trụ sở chính.
Khoản 3 Điều 12 Luật Doanh nghiệp 2020: “3. Doanh nghiệp phải bảo đảm luôn có ít nhất một người đại diện theo pháp luật cư trú tại Việt Nam. Khi chỉ còn lại một người đại diện theo pháp luật cư trú tại Việt Nam thì người này khi xuất cảnh khỏi Việt Nam phải ủy quyền bằng văn bản cho cá nhân khác cư trú tại Việt Nam thực hiện quyền và nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật. Trường hợp này, người đại diện theo pháp luật vẫn phải chịu trách nhiệm về việc thực hiện quyền và nghĩa vụ đã ủy quyền.”
- Luật Cư trú 2020: xác định nơi cư trú hợp pháp của công dân Việt Nam (thường trú, tạm trú), từ đó làm căn cứ ghi nhận trong hồ sơ doanh nghiệp.
- Luật Đầu tư 2020: Điều 3 định nghĩa “nhà đầu tư nước ngoài” (bao gồm cả cá nhân có quốc tịch Việt Nam nhưng cư trú ở nước ngoài và không còn giữ quốc tịch Việt Nam, hoặc người gốc Việt Nam không có quốc tịch Việt Nam).
2. Phân tích quy định
a) Đối với cá nhân là công dân Việt Nam cư trú tại Việt Nam:
- Thông tin về nơi cư trú (thường trú, tạm trú) được ghi trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp.
- Tư cách của họ được xác định là nhà đầu tư trong nước, không chịu hạn chế về tỷ lệ sở hữu vốn.
b) Đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài (NVNONN):
- Nếu có quốc tịch Việt Nam: vẫn được xem là cá nhân Việt Nam, thông tin cư trú có thể là ở trong nước hoặc ngoài nước. Trong trường hợp này, cơ quan đăng ký kinh doanh thường yêu cầu ghi rõ địa chỉ liên hệ tại Việt Nam để thuận tiện quản lý.
- Nếu không có quốc tịch Việt Nam (chỉ là người gốc Việt): sẽ được coi là nhà đầu tư nước ngoài, chịu sự điều chỉnh của Luật Đầu tư 2020, đồng thời bị ràng buộc bởi các hạn chế về tỷ lệ sở hữu trong một số lĩnh vực kinh doanh có điều kiện.
c) Đối với nhà đầu tư nước ngoài: Cư trú tại Việt Nam hay ở nước ngoài đều không thay đổi tư cách pháp lý của nhà đầu tư nước ngoài, miễn là họ có giấy tờ hợp lệ. Tuy nhiên, nơi cư trú hoặc địa chỉ liên hệ tại Việt Nam có ý nghĩa trong việc thực hiện các thủ tục hành chính, nghĩa vụ thuế và tham gia tố tụng khi có tranh chấp.
3. Ý nghĩa thực tiễn
Quy định về cư trú của cổ đông, thành viên công ty vừa mang tính quản lý nhà nước, vừa đảm bảo quyền lợi và trách nhiệm pháp lý của họ trong doanh nghiệp. Việc phân định rõ địa vị pháp lý giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài dựa trên yếu tố quốc tịch và nơi cư trú giúp Nhà nước kiểm soát lĩnh vực kinh doanh có điều kiện, đồng thời khuyến khích dòng vốn đầu tư từ cộng đồng người Việt ở nước ngoài.
4. Kết luận
Quy định về cư trú của cổ đông, thành viên công ty là một trong những yếu tố then chốt để xác định tư cách pháp lý của nhà đầu tư. Trong bối cảnh hội nhập, cần có sự hướng dẫn cụ thể, thống nhất hơn để giải quyết các trường hợp đặc thù, đặc biệt liên quan đến người Việt Nam định cư ở nước ngoài, nhằm bảo đảm vừa thu hút đầu tư, vừa quản lý chặt chẽ hoạt động doanh nghiệp.
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
- Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Giám đốc Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội,
email: vtpthanh@tlalaw.vn; - Luật sư Trần Mỹ Lê, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội;
email: tmle@tlalaw.vn
Địa chỉ: Tầng 7, số 06 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.vn/
Hotline: 0906246464