Chế độ thai sản là một trong những chính sách an sinh quan trọng được quy định rõ trong Bộ luật Lao động 2019 và các văn bản hướng dẫn thi hành, nhằm bảo vệ sức khỏe, quyền lợi và vai trò của người lao động trong đời sống gia đình – xã hội. Nếu như trước đây chế độ này chủ yếu dành cho lao động nữ mang thai và sinh con, thì hiện nay, pháp luật đã có bước tiến đáng ghi nhận khi mở rộng quyền nghỉ thai sản cho lao động nam có vợ sinh con, thể hiện sự tiến bộ trong việc bảo đảm bình đẳng giới và chia sẻ trách nhiệm chăm sóc con cái. Dù vậy, giữa hai nhóm đối tượng này vẫn tồn tại những khác biệt nhất định về điều kiện hưởng, thời gian nghỉ cũng như mức trợ cấp, đòi hỏi sự tìm hiểu và áp dụng pháp luật một cách chính xác, phù hợp.
Điểm giống nhau
- Cùng được hưởng chế độ thai sản từ Quỹ Bảo hiểm xã hội: Dù thời gian nghỉ và mức hưởng khác nhau, cả hai nhóm lao động đều nhận hỗ trợ tài chính từ Quỹ BHXH thay vì từ doanh nghiệp sử dụng lao động. Quyền lợi này được pháp luật bảo vệ, đảm bảo người lao động không bị ảnh hưởng đến thu nhập khi nghỉ sinh con hoặc chăm sóc con sơ sinh.
- Đều cần tham gia BHXH để hưởng chế độ thai sản: Cả lao động nữ và lao động nam đều phải có thời gian tham gia BHXH nhất định trước khi được hưởng quyền lợi. Quy định này giúp duy trì sự công bằng, đảm bảo chỉ những người đã có đóng góp vào hệ thống BHXH mới đủ điều kiện hưởng chế độ.
- Có quyền nghỉ chăm sóc con sau sinh: Dù thời gian nghỉ của lao động nữ dài hơn, cả hai đều có quyền nghỉ để thực hiện trách nhiệm làm cha, làm mẹ. Điều này giúp người lao động có thời gian tập trung chăm sóc trẻ sơ sinh, đảm bảo sức khỏe và tâm lý của gia đình trong giai đoạn đầu.
- Có trợ cấp tài chính đi kèm: Lao động nữ và lao động nam đều nhận tiền hỗ trợ trong thời gian nghỉ, dựa trên mức lương tham gia BHXH. Dù cách tính trợ cấp khác nhau, cả hai đều được hưởng quyền lợi tài chính giúp ổn định cuộc sống khi nghỉ làm.
- Được pháp luật bảo vệ quyền lợi lao động khi hưởng chế độ thai sản:: Người lao động không bị sa thải hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng khi đang hưởng chế độ thai sản. Quy định này đảm bảo người lao động không bị ảnh hưởng tiêu cực đến công việc khi thực hiện nghĩa vụ chăm sóc gia đình.
Điểm khác biệt
| Tiêu chí | Lao động nữ nghỉ thai sản | Lao động nam có vợ sinh con |
| Căn cứ pháp lý | Điều 30, 31, 32, 34, 35, 38, 39, 40, 41 Văn bản hợp nhất số 19/VBHN-VPQH Luật Bảo hiểm xã hội Điều 137 – 141 Bộ luật Lao động năm 2019 | Điều 31, 34 VBHN số 19/VBHN-VPQH Khoản 5 Điều 139 BLLĐ 2019 |
| Điều kiện hưởng chế độ | Đóng BHXH từ đủ 6 tháng trở lên trong vòng 12 tháng trước khi sinh con (khoản 3 Điều 31 VBHN số 19/VBHN-VPQH) | Đang đóng BHXH tại thời điểm vợ sinh con |
| Thời gian nghỉ | – 6 tháng nghỉ thai sản – Trường hợp sinh đôi trở lên: từ con thứ hai trở đi, nghỉ thêm 1 tháng/ con (Khoản 1, Điều 34 VBHN số 19) | – 5 ngày làm việc – 7 ngày làm việc nếu vợ phẫu thuật hoặc sinh con dưới 32 tuần tuổi – 10 ngày làm việc nếu sinh đôi -> thêm 3 ngày/ con từ con thứ 3 trở đi – 14 ngày làm việc nếu sinh đôi và phẫu thuật (Khoản 2, Điều 34 VBHN số 19) |
| Thời điểm nghỉ | Nghỉ trước sinh không quá 2 tháng, sau sinh tối đa là 6 tháng (khoản 1 Điều 34 VBHN số 19) | Nghỉ trong 30 ngày đầu kể từ ngày vợ sinh con (Khoản 2, Điều 34 VBHN số 19) |
| Mức hưởng trợ cấp | 100% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của 6 tháng gần nhất trước khi nghỉ (Điều 39 VBHN số 19) | Trợ cấp = (Mức lương tháng đóng BHXH liền kề / 24) × số ngày nghỉ (Điều 39 VBHN số 19) |
| Trợ cấp 1 lần khi sinh con | Có nếu tham gia BHXH đủ điều kiện, mức trợ cấp = 2 tháng lương cơ sở/ con (Điều 38 VBHN số 19) | Nếu vợ không tham gia BHXH, chồng đang tham gia sẽ được nhận trợ cấp một lần = 2 tháng lương cơ sở/con (Điều 38 VBHN số 19) |
| Quyền lợi nghỉ dưỡng sức sau sinh | – Trong 30 ngày đầu sau làm việc -> nghỉ 5 – 10 ngày dưỡng sức (khoản 1 Điều 41 VBHN số 19) – 30% lương cơ sở/ ngày | Không áp dụng |
| Nghỉ khám thai, chăm sóc y tế | Nghỉ khám thai tối đa 5 lần, mỗi lần 1 ngày (Điều 32 | Không áp dụng |
| Bảo vệ quyền lợi khi mang thai/ nuôi con nhỏ | – Không bị sa thải hoặc đơn phương chấm dứt HĐLĐ trừ trường hợp đặc biệt (Điều 137 BLLĐ 2019) – Được chuyển công việc nhẹ hơn, tránh tiếp xúc độc hại (Điều 137 BLLĐ 2019) | Không có quy định tương tự, nhưng được khuyến khích nghỉ chăm sóc gia đình (Điều 139 BLLĐ 2019) |
Lưu ý:
- Lương cơ sở hiện nay là 2.340.000 đồng/tháng (áp dụng từ 1/7/2024).
- Các khoản trợ cấp không chịu thuế TNCN.
- Thời gian nghỉ thai sản không bị trừ phép năm.
Chế độ nghỉ thai sản không chỉ bảo vệ quyền lợi của người lao động mà còn thúc đẩy trách nhiệm chung trong chăm sóc gia đình. Việc quy định thời gian nghỉ cho cả lao động nữ và lao động nam có vợ sinh con giúp đảm bảo sức khỏe, duy trì sự ổn định trong công việc và cuộc sống. Chính sách này thể hiện sự đồng hành của pháp luật trong việc xây dựng một môi trường lao động nhân văn, tạo điều kiện để người lao động thực hiện tốt vai trò làm cha, làm mẹ, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và phát triển xã hội bền vững.
———————————
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Đoàn Luật sư Hà Nội,
email: vtpthanh@tlalaw.vn
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Đoàn Luật sư Hà Nội;
email: tmle@tlalaw.vn
Địa chỉ: Tầng 7, số 06 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.vn/
Hotline: 0906246464
TTQ_