Khi nào sa thải người lao động phải thoả thuận với công đoàn cơ sở?

Trong hoạt động quản trị nhân sự, quyền kỷ luật người lao động là một trong những quyền hợp pháp của người sử dụng lao động. Tuy nhiên, để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người lao động, pháp luật cũng đặt ra những hạn chế nhất định nhằm cân bằng quyền lực giữa hai bên. Một trong những điểm đặc biệt mà doanh nghiệp cần hết sức lưu ý là: không phải lúc nào cũng được tự ý sa thải người lao động – có những trường hợp bắt buộc phải thỏa thuận trước với công đoàn cơ sở. Vậy cụ thể là khi nào?

1. Trường hợp nào bắt buộc phải thỏa thuận với công đoàn cơ sở?

Căn cứ theo khoản 3 Điều 177 Bộ luật Lao động năm 2019 (được sửa đổi, bổ sung bởi Luật Bảo hiểm xã hội 2024, có hiệu lực từ 01/7/2025), người sử dụng lao động bắt buộc phải thỏa thuận bằng văn bản với ban lãnh đạo của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở (thường là công đoàn cơ sở hợp pháp) trong các trường hợp sau đây:

– Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động;

– Chuyển người lao động sang làm công việc khác so với hợp đồng lao động;

– Kỷ luật lao động bằng hình thức sa thải.

Đáng chú ý, quy định này chỉ áp dụng đối với người lao động là thành viên ban lãnh đạo của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đang còn nhiệm kỳ. Tức là, nếu người lao động vi phạm kỷ luật nhưng không phải là lãnh đạo công đoàn (ví dụ như đoàn viên bình thường), thì doanh nghiệp không bắt buộc phải thỏa thuận theo cơ chế nêu trên.

2. Trình tự xử lý khi không đạt được thỏa thuận

Pháp luật không yêu cầu doanh nghiệp phải được sự đồng ý tuyệt đối từ phía tổ chức công đoàn, nhưng lại đặt ra một quy trình chặt chẽ nếu hai bên không đạt được thống nhất. Cụ thể:

– Nếu hai bên không thỏa thuận được, doanh nghiệp và tổ chức đại diện người lao động phải cùng báo cáo lên cơ quan chuyên môn về lao động thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh;

– Sau 30 ngày kể từ ngày gửi báo cáo, nếu vẫn không đạt được thỏa thuận, người sử dụng lao động mới có quyền đơn phương quyết định sa thải, điều chuyển hoặc chấm dứt hợp đồng;

– Trong trường hợp người lao động hoặc công đoàn không đồng tình với quyết định này, họ có quyền yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động theo quy định pháp luật.

Như vậy, doanh nghiệp không thể áp dụng hình thức sa thải ngay lập tức với lãnh đạo công đoàn cơ sở, mà phải tuân thủ đúng quy trình, thời gian và nghĩa vụ thông báo nêu trên.

3. Mục đích của quy định:

Lý do pháp luật đặt ra yêu cầu “phải thỏa thuận với công đoàn” trong những trường hợp này là để ngăn ngừa tình trạng trù dập, trả đũa người lao động vì họ tham gia hoặc lãnh đạo tổ chức công đoàn. Đây là một biện pháp bảo vệ tính độc lập và vai trò đại diện hợp pháp của công đoàn cơ sở trong việc bảo vệ quyền lợi tập thể và cá nhân người lao động.

Việc yêu cầu thỏa thuận không chỉ là vấn đề thủ tục, mà còn thể hiện sự tôn trọng và công nhận vai trò của tổ chức đại diện người lao động, đồng thời góp phần xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp.

4. Doanh nghiệp cần lưu ý gì?

Để tránh rủi ro pháp lý trong quá trình xử lý kỷ luật lao động, đặc biệt là sa thải, doanh nghiệp cần lưu ý các điểm sau:

– Xác định chính xác người lao động có thuộc diện bảo vệ hay không, tức là có phải là thành viên ban lãnh đạo công đoàn cơ sở đang còn nhiệm kỳ không;

– Nếu có, bắt buộc phải tiến hành thủ tục thỏa thuận bằng văn bản, và nếu không thống nhất, phải gửi báo cáo đến cơ quan quản lý nhà nước về lao động cấp tỉnh;

– Trong thời gian chờ đủ điều kiện ra quyết định, doanh nghiệp không được đơn phương chấm dứt hoặc sa thải, nếu không sẽ có nguy cơ bị tuyên xử lý trái pháp luật;

– Nên lưu trữ toàn bộ hồ sơ, tài liệu chứng minh quá trình trao đổi, thỏa thuận và báo cáo, phòng trường hợp xảy ra tranh chấp lao động.

5. Kết luận

Việc sa thải người lao động luôn cần được thực hiện cẩn trọng, đúng quy định của pháp luật. Trong trường hợp người lao động là thành viên ban lãnh đạo công đoàn cơ sở, doanh nghiệp không thể tự quyết mà phải tuân thủ quy trình thỏa thuận, báo cáo và chờ thời gian pháp lý theo Điều 177 Bộ luật Lao động. Việc chủ quan hoặc bỏ qua quy trình này có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như bị tuyên bố xử lý kỷ luật trái pháp luật, phải nhận người lao động trở lại làm việc và bồi thường. Do đó, doanh nghiệp cần hiểu rõ, chuẩn bị kỹ và tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình một cách hợp lý và bền vững.

———————-

Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Đoàn Luật sư Hà Nội, 
email: vtpthanh@tlalaw.vn;
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Đoàn Luật sư Hà Nội; 
email: tmle@tlalaw.vn

Địa chỉ: Tầng 7, số 06 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.vn/
Hotline: 0906246464

TTT

Bài liên quan