Hộ kinh doanh gia đình sản xuất rượu với mục đích kinh doanh có cần phải nộp thuế không?

Sản xuất và tiêu thụ rượu thủ công là một hoạt động phổ biến tại nhiều địa phương, đặc biệt ở khu vực nông thôn Việt Nam. Tuy nhiên, khi sản xuất với mục đích kinh doanh thương mại, hộ gia đình không chỉ phải bảo đảm chất lượng, an toàn thực phẩm mà còn phải tuân thủ đầy đủ các nghĩa vụ pháp lý về giấy phép vàthuế.

1. Cơ sở pháp lý

• Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt năm 2025 (số 66/2025/QH15), có hiệu lực từ ngày 01/01/2026.
• Nghị định 139/2025/NĐ-CP ngày 29/11/2025 của Chính phủ về phân định thẩm quyền quản lý chính quyền địa phương hai cấp (có quy định về thẩm quyền cấp phép sản xuất rượu thủ công), có hiệu lực từ ngày 01/7/2025.
• Luật Thuế giá trị gia tăng (Luật số 13/2008/QH12, sửa đổi, bổ sung năm 2016).
• Luật Thuế thu nhập cá nhân (Luật số 04/2007/QH12, sửa đổi, bổ sung 2012, 2014, 2020).
• Luật Quản lý thuế (Luật số 38/2019/QH14).
• Luật An toàn thực phẩm năm 2010 (Luật số 55/2010/QH12) và các nghị định, thông tư hướng dẫn về công bố hợp quy, ghi nhãn hàng hóa.

2. Điều kiện kinh doanh rượu thủ công của hộ gia đình

Theo Điều 15 Nghị định 105/2017/NĐ-CP (về kinh doanh rượu, hiện còn hiệu lực cho tới khi có văn bản thay thế) và được kế thừa, điều chỉnh tại Nghị định 139/2025/NĐ-CP:

• Sản xuất rượu thủ công để bán ra thị trường là ngành nghề kinh doanh có điều kiện.
• Hộ gia đình bắt buộc phải có Giấy phép sản xuất rượu thủ công nhằm mục đích kinh doanh.
• Từ ngày 01/7/2025, thẩm quyền cấp giấy phép thuộc về Ủy ban nhân dân cấp xã (thay vì UBND cấp huyện trước đây).

Hồ sơ đề nghị cấp phép gồm:

1. Đơn đề nghị cấp giấy phép.
2. Bản sao Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh hoặc Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
3. Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm hoặc bản công bố hợp quy.
4. Danh mục sản phẩm rượu dự kiến sản xuất và mẫu nhãn hàng hóa.

Thời hạn giải quyết: 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

=> Hộ gia đình sản xuất rượu để bán mà không có giấy phép bị coi là kinh doanh trái phép, có thể bị xử phạt hành chính theo Điều 6 Nghị định 98/2020/NĐ-CP (xử phạt trong lĩnh vực thương mại).

3. Nghĩa vụ thuế

3.1. Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB)

• Theo Điều 2 và Điều 7 Luật Thuế TTĐB 2025 (66/2025/QH15), rượu là hàng hóa thuộc diện chịu thuế.
• Mức thuế suất áp dụng từ 01/01/2026:
  • Rượu từ 20 độ trở lên: 65%, lộ trình tăng lên 90% vào năm 2031.
  • Rượu dưới 20 độ: 35%, lộ trình tăng lên 60% vào năm 2031.

3.2. Thuế giá trị gia tăng (VAT)

• Theo Điều 3 và Điều 8 Luật Thuế GTGT 2008 (sửa đổi 2016), rượu thuộc nhóm hàng hóa chịu thuế GTGT với thuế suất phổ thông 10%.
• Hộ kinh doanh thường nộp theo phương pháp khoán, VAT được tính gộp trên doanh thu.

3.3. Thuế thu nhập cá nhân (TNCN)

• Căn cứ Điều 3 và Điều 10 Luật Thuế TNCN 2007 (sửa đổi, bổ sung) và Điều 1 Thông tư 92/2015/TT-BTC, nếu doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở lên, hộ gia đình phải nộp thuế TNCN theo tỷ lệ % trên doanh thu.

3.4. Lệ phí môn bài

• Theo Nghị định 139/2016/NĐ-CP, nếu doanh thu trên 100 triệu đồng/năm, hộ kinh doanh phải nộp lệ phí môn bài:
  • Trên 500 triệu đồng/năm: 1.000.000 đồng/năm.
  • Từ 300 – 500 triệu đồng/năm: 500.000 đồng/năm.
  • Từ 100 – 300 triệu đồng/năm: 300.000 đồng/năm.

4. Hệ quả pháp lý

Nếu hộ gia đình sản xuất rượu thủ công để kinh doanh nhưng không có giấy phép hoặc không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế, có thể bị:

• Xử phạt hành chính về hành vi kinh doanh ngành nghề có điều kiện mà không có giấy phép (Điều 6 Nghị định 98/2020/NĐ-CP).
• Xử phạt vi phạm hành chính về thuế (Điều 16, 17 Luật Quản lý thuế 2019).
• Cưỡng chế thi hành thuế nếu chậm nộp hoặc trốn thuế.
• Thu hồi giấy phép trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng về an toàn thực phẩm, chất lượng sản phẩm hoặc gian lận thuế.

5. Kết luận và khuyến nghị

1. Hộ gia đình sản xuất rượu thủ công để bán bắt buộc phải xin giấy phép sản xuất rượu thủ công nhằm mục đích kinh doanh, thẩm quyền cấp thuộc UBND cấp xã từ 01/7/2025.
2. Nghĩa vụ thuế bao gồm: Thuế TTĐB, thuế GTGT, thuế TNCN (nếu doanh thu >100 triệu/năm) và lệ phí môn bài.
3. Để đảm bảo tuân thủ pháp luật và phát triển bền vững, hộ sản xuất cần:
   1. Thực hiện thủ tục xin cấp giấy phép sớm.
   1. Đăng ký, kê khai và nộp thuế đầy đủ.
   1. Tuân thủ quy định về an toàn thực phẩm, ghi nhãn hàng hóa.

h Liên hệ Luật sư tư vấn:

Liên hệ Luật sư tư vấn: Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.

1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Giám đốc Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội, 
email: vtpthanh@tlalaw.vn;
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội; 
email: tmle@tlalaw.vn

Địa chỉ: Tầng 7, số 06 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.vn/
Hotline: 0906246464

Khương Ngọc Lan