Cổ phiếu thưởng cho người lao động (Employee Stock Ownership Plan – ESOP) là một trong những công cụ được nhiều doanh nghiệp Việt Nam lựa chọn nhằm gắn kết lợi ích của người lao động với sự phát triển dài hạn của công ty. Thực chất, ESOP là hình thức doanh nghiệp phát hành thêm cổ phiếu và phân phối cho người lao động đang làm việc tại công ty theo một chương trình cụ thể. Qua đó, người lao động không chỉ nhận thu nhập từ tiền lương mà còn có cơ hội hưởng lợi từ sự tăng trưởng giá trị doanh nghiệp.
Tại Việt Nam, pháp luật hiện hành thừa nhận và quy định tương đối đầy đủ về việc phát hành cổ phiếu ESOP. Tuy nhiên, doanh nghiệp phải tuân thủ chặt chẽ các điều kiện và quy trình theo quy định tại Luật Chứng khoán năm 2019, Luật Doanh nghiệp năm 2020 và các văn bản hướng dẫn liên quan như Nghị định số 155/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán.
1. Điều kiện phát hành cổ phiếu ESOP theo pháp luật Việt Nam
Trước hết, việc phát hành cổ phiếu ESOP chỉ được thực hiện bởi công ty cổ phần. Theo Điều 135 Luật Doanh nghiệp 2020, công ty cổ phần có quyền quyết định phát hành cổ phần để tăng vốn điều lệ, trong đó bao gồm việc phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động trong công ty.
Đối với công ty đại chúng, việc phát hành cổ phiếu ESOP cần tuân thủ thêm các quy định chi tiết của Luật Chứng khoán 2019 và Nghị định 155/2020/NĐ-CP. Cụ thể, theo khoản 2 Điều 64 Nghị định 155/2020/NĐ-CP, công ty đại chúng phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động phải đáp ứng các điều kiện sau:
– Có chương trình phát hành cổ phiếu được Đại hội đồng cổ đông thông qua, trong đó nêu rõ tiêu chí lựa chọn người lao động được mua cổ phiếu, số lượng cổ phiếu, nguyên tắc xác định giá bán và thời điểm thực hiện.
– Có phương án phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động được Đại hội đồng cổ đông thông qua, trong đó phải nêu rõ nguồn vốn thực hiện (nếu là cổ phiếu thưởng thì nêu rõ nguồn từ quỹ).
– Đối với công ty niêm yết, tổng số lượng cổ phiếu phát hành thêm để thưởng hoặc bán cho người lao động trong một năm không vượt quá 5% tổng số cổ phiếu đang lưu hành tại thời điểm gần nhất, trừ trường hợp phát hành để sáp nhập hoặc hợp nhất công ty.
– Phải công bố thông tin đầy đủ theo quy định trước khi thực hiện phát hành, bao gồm việc đăng tải trên cổng thông tin điện tử của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và trên trang thông tin điện tử của công ty.
Ngoài ra, giá phát hành cổ phiếu cho người lao động có thể thấp hơn giá thị trường hoặc bằng không đồng (trong trường hợp thưởng), nhưng phải đảm bảo được thông qua tại Đại hội đồng cổ đông và phải tuân thủ nguyên tắc công khai, minh bạch.
3. Quy trình và lưu ý khi thực hiện phát hành cổ phiếu ESOP
Về quy trình, doanh nghiệp cần thực hiện tuần tự các bước sau:
Thứ nhất, xây dựng chương trình và phương án phát hành cổ phiếu ESOP. Chương trình này cần chi tiết các nội dung theo quy định tại khoản 2 Điều 64 Nghị định 155/2020/NĐ-CP và được Đại hội đồng cổ đông thông qua. Nếu phát hành cổ phiếu thưởng, doanh nghiệp phải đảm bảo có đủ nguồn vốn từ quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi hoặc lợi nhuận sau thuế chưa phân phối theo quy định tại Điều 135 Luật Doanh nghiệp 2020.
Thứ hai, công ty phải thực hiện công bố thông tin trước đợt phát hành. Theo khoản 1 Điều 128 Luật Chứng khoán 2019, công ty đại chúng phải gửi công bố thông tin đến Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và đăng tải trên trang thông tin điện tử ít nhất 10 ngày làm việc trước ngày thực hiện đợt phát hành. Thông tin công bố bao gồm: mục đích phát hành, số lượng phát hành, tiêu chí lựa chọn người lao động, nguyên tắc xác định giá bán, thời gian phân phối, v.v..
Thứ ba, tổ chức phát hành và phân phối cổ phiếu theo chương trình đã được duyệt. Công ty phải đảm bảo rằng đối tượng được phân phối đúng theo danh sách đã phê duyệt; việc ghi nhận quyền sở hữu cổ phiếu cũng phải tuân thủ trình tự, thủ tục về đăng ký thay đổi vốn điều lệ và cập nhật danh sách cổ đông.
Cuối cùng, sau khi hoàn thành đợt phát hành, công ty phải thực hiện báo cáo kết quả phát hành cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và công bố thông tin kết quả phát hành ra công chúng theo quy định tại khoản 6 Điều 9 Thông tư 96/2020/TT-BTC ngày 16/11/2020 hướng dẫn công bố thông tin trên thị trường chứng khoán.
Một số lưu ý thêm đối với doanh nghiệp khi phát hành cổ phiếu ESOP là cần tính toán kỹ lưỡng ảnh hưởng của đợt phát hành đối với lợi ích của cổ đông hiện hữu, nhất là vấn đề pha loãng tỷ lệ sở hữu. Ngoài ra, cần lưu ý các nghĩa vụ thuế phát sinh từ việc người lao động nhận cổ phiếu thưởng hoặc mua cổ phiếu ESOP với giá ưu đãi, theo quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành.
Tóm lại, phát hành cổ phiếu ESOP là một chiến lược nhân sự hiệu quả giúp doanh nghiệp giữ chân và khuyến khích người lao động, đồng thời cũng là một nghiệp vụ đòi hỏi tuân thủ chặt chẽ quy định pháp luật. Doanh nghiệp nên tham khảo tư vấn pháp lý trước mỗi đợt phát hành để đảm bảo chương trình ESOP vừa đạt được mục tiêu đề ra, vừa tuân thủ đúng quy định của pháp luật Việt Nam.
———————-
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Giám đốc Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội,
email: vtpthanh@tlalaw.vn;
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội;
email: tmle@tlalaw.vn
Địa chỉ: Tầng 7, số 06 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.vn/
Hotline: 0906246464
TTT