Năm 2024 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc quản lý và đảm bảo trật tự an toàn giao thông đường bộ tại Việt Nam với việc ban hành Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ mới. Thay thế cho Luật Giao thông đường bộ 2008, văn bản pháp luật mới này đem đến nhiều điểm thay đổi đáng chú ý, hướng tới mục tiêu nâng cao ý thức chấp hành luật giao thông của người dân và giảm thiểu tai nạn giao thông. Luật trật tự giao thông đường bộ có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2025 dự kiến mang lại những tác động không nhỏ
1. Tăng độ tuổi lái xe ô tô
So sánh với quy định hiện hành tại điểm a khoản 1 Điều 60 Luật Giao thông đường bộ 2008, độ tuổi tối đa cho người lái xe ô tô chở người trên 30 chỗ ngồi là 50 tuổi đối với nữ và 55 tuổi đối với nam. Tuy nhiên, theo điểm e khoản 1 Điều 59 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024, quy định mới đã nâng độ tuổi tối đa lên thành 55 tuổi đối với nữ và 57 tuổi đối với nam đối với người lái xe ô tô chở người trên 29 chỗ (không kể chỗ của người lái xe) và xe ô tô chở người giường nằm.
2. Giấy phép lái xe có 12 điểm, nếu vi phạm sẽ bị trừ
Theo Điều 58 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024, mỗi giấy phép lái xe được cấp 12 điểm để quản lý việc chấp hành pháp luật của người lái xe thông qua hệ thống cơ sở dữ liệu về trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Việc trừ điểm được thực hiện dựa trên tính chất và mức độ của hành vi vi phạm, với dữ liệu được cập nhật vào hệ thống ngay khi quyết định xử phạt có hiệu lực và người vi phạm sẽ được thông báo về việc bị trừ điểm.
Đối với giấy phép lái xe chưa bị trừ hết điểm, nếu trong thời hạn 12 tháng kể từ lần trừ điểm gần nhất không có vi phạm nào, người lái xe sẽ được phục hồi đủ 12 điểm. Trong trường hợp giấy phép lái xe bị trừ hết điểm, người sở hữu sẽ không được phép điều khiển phương tiện. Để được phục hồi điểm, người bị trừ hết điểm phải chờ tối thiểu 6 tháng kể từ ngày bị trừ hết điểm và phải tham gia kiểm tra kiến thức pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ do lực lượng Cảnh sát giao thông tổ chức, khi đạt yêu cầu sẽ được phục hồi lại đủ 12 điểm.
Đặc biệt, khi đổi, cấp lại hay nâng hạng giấy phép lái xe, số điểm của giấy phép lái xe cũ sẽ được giữ nguyên. Việc trừ điểm giấy phép lái xe thuộc thẩm quyền của người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính.
3. Quy định về đấu giá biển số xe
Quy định này được quy định tại Điều 37 Luật như sau:
“Điều 37. Đấu giá biển số xe
1. Biển số xe đưa ra đấu giá là biển số xe ô tô, xe mô tô, xe gắn máy được quy định tại điểm c và điểm d khoản 2 Điều 36 của Luật này, được công khai để tổ chức, cá nhân lựa chọn đăng ký tham gia đấu giá. Biển số xe không được tổ chức, cá nhân lựa chọn để đăng ký tham gia đấu giá được chuyển vào hệ thống đăng ký, quản lý xe để đăng ký theo quy định của pháp luật.
2. Giá khởi điểm của một biển số xe ô tô đưa ra đấu giá không thấp hơn 40 triệu đồng; giá khởi điểm một biển số xe mô tô, xe gắn máy đưa ra đấu giá không thấp hơn 05 triệu đồng.
3. Tiền đặt trước không thấp hơn giá khởi điểm của loại biển số xe đưa ra đấu giá.
4. Khi hết thời hạn đăng ký tham gia đấu giá mà chỉ có một người đăng ký tham gia đấu giá hoặc có nhiều người đăng ký tham gia đấu giá nhưng chỉ có một người tham gia đấu giá hoặc có nhiều người tham gia đấu giá nhưng chỉ có một người trả giá ít nhất bằng giá khởi điểm của một biển số xe đưa ra đấu giá thì người đó được xác định là người trúng đấu giá biển số xe.
5. Đăng ký xe và biển số xe trúng đấu giá sau khi chuyển nhượng, trao đổi, tặng cho, để thừa kế xe gắn biển số xe trúng đấu giá được quản lý, cấp, thu hồi theo quy định tại Điều 39 của Luật này.
6. Số tiền thu được từ đấu giá biển số xe sau khi trừ các khoản chi phí tổ chức đấu giá, chi phí quảng cáo, chi phí quản trị hệ thống đấu giá được nộp vào ngân sách trung ương theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.
7. Chính phủ quy định chi tiết Điều này; quy định bước giá, hình thức, phương thức, trình tự, thủ tục đấu giá biển số xe.“
Quy định mới về đấu giá biển số xe đã được mở rộng đáng kể. Ngoài ô tô, giờ đây cả xe máy và xe gắn máy cũng được đưa vào đấu giá, ngoại trừ các xe công, xe ngoại giao, xe của tổ chức quốc tế và nhân viên nước ngoài của các tổ chức này. Về giá khởi điểm, biển số ô tô không được thấp hơn 40 triệu đồng, trong khi xe máy và xe gắn máy có mức tối thiểu là 5 triệu đồng. Mỗi lần trả giá trong quá trình đấu giá phải tăng ít nhất 10% so với giá khởi điểm để đảm bảo tính cạnh tranh và công bằng.
4. Những quy định tiêu biểu liên quan tới an toàn giao thông với trẻ em
Không được cho trẻ dưới 10 tuổi và cao dưới 1,35m ngồi cùng hàng ghế tài xế:
Quy định tại khoản 3, Điều 10 của Luật như sau: “3. Khi chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét trên xe ô tô không được cho trẻ em ngồi cùng hàng ghế với người lái xe, trừ loại xe ô tô chỉ có một hàng ghế; người lái xe phải sử dụng, hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em.”
Quy định không cho phép trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét ngồi cùng hàng ghế với người lái xe được đặt ra nhằm đảm bảo an toàn tối đa cho trẻ khi tham gia giao thông. Hàng ghế sau được thiết kế để bảo vệ người ngồi tốt hơn trong trường hợp va chạm phía trước, đồng thời tránh được tác động nguy hiểm từ túi khí khi bung ra đối với trẻ nhỏ. Việc trẻ ngồi xa vị trí người lái còn giúp giảm thiểu khả năng gây mất tập trung cho người điều khiển phương tiện, vì trẻ em thường hiếu động và có thể vô tình can thiệp vào các thao tác lái xe. Ngoài ra, hàng ghế sau thường được thiết kế phù hợp hơn để lắp đặt các thiết bị an toàn chuyên dụng cho trẻ em như ghế em bé, đai an toàn có thể điều chỉnh phù hợp với chiều cao của trẻ.
Xe đưa đón trẻ em mầm non, học sinh phải có thiết bị cảnh báo, chống bỏ quên trẻ
Quy định chi tiết theo Điều 46 Luật như sau:
“Điều 46. Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ đối với xe ô tô chở trẻ em mầm non, học sinh
1. Xe ô tô kinh doanh vận tải chở trẻ em mầm non, học sinh phải đáp ứng các yêu cầu sau đây:
a) Bảo đảm các điều kiện quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 35 của Luật này; có thiết bị ghi nhận hình ảnh trẻ em mầm non, học sinh và thiết bị có chức năng cảnh báo, chống bỏ quên trẻ em trên xe; có niên hạn sử dụng không quá 20 năm; có màu sơn theo quy định của Chính phủ;
b) Xe ô tô chở trẻ em mầm non hoặc học sinh tiểu học phải có dây đai an toàn phù hợp với lứa tuổi hoặc sử dụng xe có ghế ngồi phù hợp với lứa tuổi theo quy định của pháp luật.
2. Xe ô tô kinh doanh vận tải kết hợp với hoạt động đưa đón trẻ em mầm non, học sinh phải đáp ứng các yêu cầu theo quy định tại khoản 3 Điều 10, khoản 1 và khoản 2 Điều 35 của Luật này; có thiết bị ghi nhận hình ảnh trẻ em mầm non, học sinh và thiết bị có chức năng cảnh báo, chống bỏ quên trẻ em trên xe đáp ứng yêu cầu theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều này.
3. Khi đưa đón trẻ em mầm non, học sinh tiểu học phải bố trí tối thiểu 01 người quản lý trên mỗi xe ô tô để hướng dẫn, giám sát, duy trì trật tự và bảo đảm an toàn cho trẻ em mầm non, học sinh tiểu học trong suốt chuyến đi. Trường hợp xe từ 29 chỗ trở lên (không kể chỗ của người lái xe) mà chở từ 27 trẻ em mầm non và học sinh tiểu học trở lên phải bố trí tối thiểu 02 người quản lý trên mỗi xe ô tô. Người quản lý, người lái xe có trách nhiệm kiểm tra trẻ em mầm non, học sinh tiểu học khi xuống xe; không được để trẻ em mầm non, học sinh tiểu học trên xe khi người quản lý và người lái xe đã rời xe.
4. Người lái xe ô tô đưa đón trẻ em mầm non, học sinh phải có tối thiểu 02 năm kinh nghiệm lái xe vận tải hành khách.
5. Cơ sở giáo dục phải xây dựng quy trình bảo đảm an toàn khi đưa đón trẻ em mầm non, học sinh; hướng dẫn cho lái xe và người quản lý trẻ em mầm non, học sinh nắm vững và thực hiện đúng quy trình; chịu trách nhiệm bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ khi tổ chức đưa đón trẻ em mầm non, học sinh của cơ sở giáo dục đó.
6. Xe đưa đón trẻ em mầm non, học sinh được ưu tiên trong tổ chức phân luồng, điều tiết giao thông, bố trí nơi dừng xe, đỗ xe tại khu vực trường học và tại các điểm trên lộ trình đưa đón trẻ em mầm non, học sinh.”
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc nâng cao an toàn giao thông tại Việt Nam. Với những điểm mới hứa hẹn không chỉ giúp nâng cao ý thức của người tham gia giao thông mà còn góp phần xây dựng một môi trường giao thông an toàn, văn minh và hiện đại hơn. Việc thực thi nghiêm túc luật mới từ ngày 01/01/2025 sẽ là bước đệm quan trọng trong việc giảm thiểu tai nạn giao thông và xây dựng văn hóa giao thông bền vững tại Việt Nam.