Trong nhiều năm qua, thuế khoán đã là hình thức quen thuộc đối với hàng triệu hộ kinh doanh cá thể tại Việt Nam. Với đặc điểm đơn giản, dễ áp dụng và phù hợp với các hoạt động kinh doanh nhỏ lẻ, thuế khoán từng được xem là giải pháp hữu hiệu để quản lý thuế trong khu vực. Tuy nhiên, theo lộ trình cải cách chính sách thuế của Chính phủ, hình thức thuế khoán sẽ dần được thay thế bằng các phương thức quản lý hiện đại, minh bạch và công bằng hơn. Đặc biệt, từ năm 2026, thuế khoán sẽ chính thức bị xoá bỏ đối với hộ kinh doanh theo quy định mới.
1. Định nghĩa
Hiện nay, pháp luật chưa có văn bản nào đưa ra định nghĩa cụ thể về thuế khoán. Tuy nhiên, căn cứ vào khoản 7 và khoản 9 Điều 3 Thông tư 40/2021/TT-BTC – văn bản hướng dẫn về thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân và quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh – có thể hiểu khái niệm này một cách gián tiếp.
Cụ thể, theo quy định tại khoản 7: “Phương pháp khoán” là phương pháp tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu khoán do cơ quan thuế xác định để tính mức thuế khoán theo quy định tại Điều 51 Luật Quản lý thuế.
Và tại khoản 9: “Mức thuế khoán” là tiền thuế và các khoản thu khác thuộc ngân sách nhà nước phải nộp của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán do cơ quan thuế xác định theo quy định tại Điều 51 Luật Quản lý thuế.
Từ các quy định trên, có thể hiểu rằng thuế khoán là loại thuế được tính theo tỷ lệ trên doanh thu do cơ quan thuế ấn định, áp dụng đối với hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán.
2. Đối tượng áp dụng
Căn cứ khoản 8 Điều 3 và Điều 7 Thông tư 40/2021/TT-BTC, thuế khoán áp dụng đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ, trừ 02 trường hợp sau:
– Hộ, cá nhân kinh doanh thuộc trường hợp nộp thuế theo phương pháp kê khai (hộ, cá nhân kinh doanh quy mô lớn và hộ, cá nhân kinh doanh chưa đáp ứng quy mô lớn nhưng lựa chọn nộp theo phương pháp kê khai).
– Cá nhân kinh doanh thuộc trường hợp nộp thuế theo từng lần phát sinh (cá nhân kinh doanh không thường xuyên và không có địa điểm kinh doanh cố định như kinh doanh lưu động, cá nhân là chủ thầu xây dựng tư nhân,…).
3. Cách tính thuế
Dù hộ kinh doanh hay cá nhân kinh doanh áp dụng phương pháp nộp thuế nào, thì số thuế phải nộp vẫn được xác định theo công thức quy định tại khoản 3 Điều 10 Thông tư 40/2021/TT-BTC, cụ thể như sau:
- Số thuế giá trị gia tăng (GTGT) phải nộp = Tỷ lệ thuế GTGT × Doanh thu tính thuế GTGT
- Số thuế thu nhập cá nhân (TNCN) phải nộp = Tỷ lệ thuế TNCN × Doanh thu tính thuế TNCN
Trong đó:
- Tỷ lệ thuế GTGT và TNCN được xác định theo ngành nghề kinh doanh, theo hướng dẫn chi tiết tại Thông tư 40/2021/TT-BTC.
- Doanh thu tính thuế là toàn bộ khoản thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ trong kỳ tính thuế, bao gồm:
- Tiền bán hàng, tiền gia công, cung ứng dịch vụ, tiền hoa hồng;
- Các khoản thưởng, hỗ trợ đạt doanh số, khuyến mại, chiết khấu thanh toán, chiết khấu thương mại, chi hỗ trợ (bằng tiền hoặc hiện vật);
- Các khoản trợ giá, phụ trội, phụ thu, phí thu thêm theo quy định;
- Các khoản bồi thường vi phạm hợp đồng và bồi thường khác (chỉ tính vào doanh thu tính thuế TNCN);
- Các khoản doanh thu khác mà hộ hoặc cá nhân kinh doanh được hưởng.
Lưu ý: Doanh thu tính thuế GTGT và TNCN không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền trong kỳ tính thuế
4. Hình thức thuế khoán sẽ xoá bỏ đối với hộ kinh doanh trong năm 2026?
Ban Chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết 68-NQ/TW năm 2025 về phát triển kinh tế tư nhân. Trong đó, có quy định về nhiệm vụ và giải pháp về hỗ trợ thực chất, hiệu quả doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và hộ kinh doanh như sau:
“Rà soát, hoàn thiện khung khổ pháp lý về kinh doanh cá thể; thu hẹp tối đa sự chênh lệch, tạo mọi điều kiện thuận lợi về tổ chức quản trị và chế độ tài chính, kế toán để khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp. Đẩy mạnh số hoá, minh bạch hoá, đơn giản hoá, dễ tuân thủ, dễ thực hiện đối với chế độ kế toán, thuế, bảo hiểm… để khuyến khích chuyển đổi hộ kinh doanh sang hoạt động theo mô hình doanh nghiệp. Xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất trong năm 2026.“
Tức chưa có quy định chính thức nhưng đây nằm trong chủ trương của Trung ương trong phát triển kinh tế và hệ thống thuế nói chung. Việc chấm dứt phương pháp khoán là một phần trong lộ trình hiện đại hóa hệ thống thuế, nhằm tiến tới quản lý thuế minh bạch, công bằng, dựa trên dữ liệu điện tử và hóa đơn đầu ra đầu vào thực tế. Theo đó, hộ kinh doanh sẽ phải chuyển sang phương pháp kê khai thuế, tương tự như doanh nghiệp, thay vì nộp thuế dựa trên doanh thu ấn định như trước đây.
————————————————–
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Giám đốc Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội,
email: vtpthanh@tlalaw.vn;
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội;
email: tmle@tlalaw.vn
Địa chỉ: Tầng 7, số 06 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.vn/
Hotline: 0906246464
Nguyễn Hương Huyền