- Thế nào là hiệp thương giá?
Hiệp thương giá là quá trình thương lượng, thỏa thuận giữa các tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ với nhau hoặc giữa các tổ chức, cá nhân kinh doanh với cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm xác định mức giá phù hợp trong một số trường hợp cụ thể theo quy định của pháp luật. Đây không phải là hình thức định giá mang tính áp đặt từ phía nhà nước, mà là cơ chế phối hợp để đảm bảo hài hòa lợi ích của các bên trong điều kiện thị trường có sự hạn chế về cạnh tranh hoặc khi có biến động lớn ảnh hưởng đến quan hệ cung – cầu, giá cả.
Theo khoản 13 Điều 4 Luật Giá năm 2023, hiệp thương giá là phương thức thỏa thuận giữa các tổ chức kinh doanh hàng hóa, dịch vụ về giá mua, bán hàng hóa, dịch vụ và có vai trò trung gian của cơ quan nhà nước theo quy định của Luật này.
Hàng hoá, dịch vụ được tổ chức hiệp thương giá khi đáp ứng các tiêu chí quy định tại Điều 25 Luật Giá năm 2023:
1. Không thuộc Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá; không thuộc các trường hợp phải đấu thầu, đấu giá theo quy định của pháp luật về đấu thầu, đấu giá.
2. Có tính chất độc quyền mua hoặc độc quyền bán mà bên mua, bên bán phụ thuộc nhau, khó thay thế được.
Như vậy, hiệp thương giá là quá trình thương lượng, thỏa thuận có sự hỗ trợ của cơ quan nhà nước giữa các bên mua và bán hàng hóa, dịch vụ trong những trường hợp đặc biệt, nhằm xác định mức giá cụ thể cho một giao dịch nhất định. Cơ chế này được áp dụng khi hàng hóa, dịch vụ không thuộc danh mục Nhà nước định giá, không thuộc diện phải đấu thầu, đấu giá, nhưng có yếu tố độc quyền mua hoặc bán, khiến một bên phụ thuộc vào bên kia và khó tìm được đối tác thay thế, tức là thị trường không còn cạnh tranh đầy đủ.
Về nguyên tắc và quy trình hiệp thương giá: việc hiệp thương giá phải tuân thủ nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, công khai và minh bạch. Hai bên mua – bán cùng gửi văn bản đề nghị hiệp thương đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền (có thể là Bộ hoặc Sở tùy theo loại hình doanh nghiệp). Cơ quan này đóng vai trò trung gian tổ chức hội nghị để các bên thương lượng trực tiếp về mức giá. Nếu đạt được thỏa thuận, mức giá đó chỉ áp dụng cho một giao dịch cụ thể đã đăng ký. Trong trường hợp không đạt thỏa thuận, các bên có thể đề nghị cơ quan tổ chức xác định mức giá cụ thể để thực hiện, và mức giá này cũng chỉ có hiệu lực một lần duy nhất.
Hiệp thương giá là công cụ giúp Nhà nước can thiệp mềm dẻo trong thị trường thiếu cạnh tranh hoặc có rủi ro lạm dụng vị trí độc quyền. Nó vừa tôn trọng quyền tự định giá của doanh nghiệp, vừa bảo đảm cân bằng lợi ích và trật tự thị trường trong những tình huống đặc biệt. Đồng thời, cơ chế này còn giúp tránh xung đột, kiện tụng giữa các bên trong giao dịch, bảo vệ quyền lợi hợp pháp và tạo điều kiện để giao dịch được thực hiện một cách ổn định.
2. Không tổ chức hiệp thương giá bị xử lý như thế nào?
Luật Giá năm 2023 không quy định bắt buộc phải tổ chức hiệp thương giá trong mọi trường hợp, mà chỉ coi đây là một cơ chế hỗ trợ tự nguyện cho các bên khi có quan hệ mua – bán hàng hóa, dịch vụ đáp ứng tiêu chí nêu tại Điều 25 (ví dụ như có tính chất độc quyền, phụ thuộc lẫn nhau, khó thay thế…). Theo Điều 26 khoản 1 điểm b, việc hiệp thương giá được thực hiện trên cơ sở tự nguyện và có đề nghị bằng văn bản của cả hai bên.
Do đó, nếu không tổ chức hiệp thương giá thì không bị coi là hành vi vi phạm pháp luật nhưng hệ quả thực tiễn có thể xảy ra là giao dịch bị đình trệ, tranh chấp kéo dài, hoặc dẫn đến khiếu nại, kiện tụng nếu hai bên không thống nhất được mức giá mà vẫn phụ thuộc lẫn nhau.
Tuy nhiên, nếu trong quá trình giao dịch, doanh nghiệp lợi dụng vị trí độc quyền hoặc áp đặt giá bất hợp lý gây thiệt hại cho bên kia hoặc cho người tiêu dùng, thì có thể bị xử phạt theo quy định khác, ví dụ: Luật Cạnh tranh (về lạm dụng vị trí thống lĩnh/thị phần); Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giá, phí, lệ phí (ví dụ Nghị định 109/2013/NĐ-CP, nếu còn hiệu lực hoặc được thay thế bằng văn bản tương đương dưới Luật Giá 2023).
Tóm lại,việc không tổ chức hiệp thương giá không bị xử phạt hành chính nếu các bên không có nhu cầu và không đề nghị hiệp thương. Tuy nhiên, khi mối quan hệ mua – bán có dấu hiệu mất cân bằng nghiêm trọng hoặc độc quyền, thì việc không hiệp thương giá mà áp đặt giá có thể dẫn đến vi phạm quy định pháp luật khác và bị xử phạt theo quy định tương ứng.
———————-
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Đoàn Luật sư Hà Nội,
email: vtpthanh@tlalaw.vn;
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Đoàn Luật sư Hà Nội;
email: tmle@tlalaw.vn
Địa chỉ: Tầng 7, số 06 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.vn/
Hotline: 0906246464
TTT