Trong thực tiễn đời sống dân sự, việc vay mượn tiền giữa các cá nhân trên cơ sở quen biết, tin tưởng lẫn nhau rất phổ biến. Tuy nhiên, chính sự tin tưởng này lại thường dẫn đến rủi ro khi phát sinh tranh chấp, đặc biệt là khi bên vay không thiện chí trả nợ hoặc cố tình trốn tránh nghĩa vụ. Bản án dưới đây là ví dụ điển hình cho việc Tòa án giải quyết tranh chấp dựa trên nguyên tắc tự nguyện xác lập nghĩa vụ và trách nhiệm liên đới của vợ chồng trong việc đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình.
TÓM TẮT NỘI DUNG VỤ ÁN
Vợ chồng bà Lê Thị Kim T và ông Võ M trong quá trình làm ăn đã nhiều lần cho vợ chồng ông Trần Trung N và bà Trần Thị Ái H mượn tiền để phát triển kinh tế hộ gia đình và mua cám phục vụ chăn nuôi. Việc giao tiền và lấy cám giữa hai bên hoàn toàn dựa trên quan hệ quen biết và sự tin tưởng, không lập hợp đồng, không ghi giấy tờ tại thời điểm giao dịch.
Đến ngày 15/01/2013 (âm lịch), hai bên tiến hành chốt nợ và xác định vợ chồng ông N, bà H còn nợ 100.000.000 đồng. Để làm tin, bà H viết “Giấy mượn tiền” và giao cho vợ chồng bà T giữ. Hai bên không thỏa thuận lãi suất và không xác định thời hạn trả nợ.
Sau nhiều lần yêu cầu thanh toán nhưng bị từ chối, thậm chí bị đơn có dấu hiệu trốn tránh nghĩa vụ, nên vợ chồng bà T khởi kiện yêu cầu buộc vợ chồng ông N và bà H phải thanh toán 100.000.000 đồng, không yêu cầu lãi.
Trong quá trình giải quyết vụ án, dù đã được Tòa án triệu tập hợp lệ nhiều lần, ông N và bà H đều vắng mặt, không cung cấp lời khai, không tham gia hòa giải và không đưa ra chứng cứ phản bác.
Đại diện Viện kiểm sát xác định: quá trình tố tụng đúng quy định và đề nghị xét xử vắng mặt bị đơn.
NHẬN ĐỊNH CỦA TÒA ÁN
Về tố tụng
Bị đơn đã được triệu tập hợp lệ nhưng cố ý vắng mặt, không có lý do chính đáng → Tòa án tiến hành xét xử vắng mặt theo Điều 227 và Điều 228 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.
Về quan hệ pháp luật
Giấy mượn tiền thể hiện rõ ý chí tự nguyện xác nhận khoản nợ, do đó quan hệ này được xác định là: Hợp đồng vay tài sản theo Điều 463 và Điều 466 Bộ luật Dân sự 2015.
Vì không có thỏa thuận về thời hạn trả → Đây là khoản vay không kỳ hạn theo Điều 469 Bộ luật Dân sự 2015.
Không thỏa thuận lãi
Về nghĩa vụ trả nợ
- Giấy mượn tiền là chứng cứ hợp pháp chứng minh khoản nợ tồn tại.
- Bị đơn không phủ nhận, không cung cấp chứng cứ chứng minh đã trả hoặc không còn nghĩa vụ → Tòa xác định nợ là có thật.
Khoản nợ được sử dụng cho mục đích chung của gia đình → vợ chồng ông N và bà H phải liên đới trả nợ theo Điều 27 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.
Về lãi suất
Nguyên đơn không yêu cầu lãi → Tòa án không xem xét.
NHẬN XÉT – BÌNH LUẬN VỤ ÁN
Thứ nhất, Tòa án đã xác định đúng bản chất quan hệ tranh chấp. Dù việc cho vay ban đầu không lập giấy tờ, nhưng việc chốt nợ và lập “Giấy mượn tiền” thể hiện rõ ý chí thừa nhận nghĩa vụ của bên vay. Vì vậy, không cần chứng minh thêm quá trình giao dịch trước đó – đây là điểm phù hợp với nguyên tắc tự do, tự nguyện cam kết và tự chịu trách nhiệm theo Điều 3 Bộ luật Dân sự 2015.
Thứ hai, nghĩa vụ trả nợ của vợ chồng bị đơn được xác định hợp lý. Khoản tiền vay phục vụ việc chăn nuôi – nguồn sống chung của gia đình, nên việc buộc ông N và bà H liên đới thực hiện nghĩa vụ là phù hợp Điều 27 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014. Tòa án áp dụng quy định này là chính xác, bảo đảm quyền lợi của bên cho vay.
Thứ ba, cách xử lý tố tụng là đúng quy định. Bị đơn cố tình không tham gia tố tụng, không hợp tác, không phản đối yêu cầu khởi kiện → Tòa xét xử vắng mặt theo Điều 227, 228 Bộ Luật Tố tụng Dân sự 2015. Điều này bảo đảm không để bị đơn kéo dài vụ án nhằm trốn tránh nghĩa vụ trả nợ.
Thứ tư, nguyên đơn không yêu cầu tính lãi là điểm có lợi cho bị đơn. Đây vừa thể hiện thiện chí, vừa giúp tránh phát sinh tranh chấp mới về lãi suất – đồng thời cho thấy vụ tranh chấp xuất phát từ quan hệ quen biết, tin tưởng, nhưng bị đơn lại không giữ chữ tín.
————————————————
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Đoàn Luật sư Hà Nội,
email: vtpthanh@tlalaw.vn
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Đoàn Luật sư Hà Nội;
email: tmle@tlalaw.vn
Địa chỉ: Tầng 7, số 06 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.vn/
Hotline: 0906246464
Nguyễn Dương Anh Vũ