Trong hoạt động hành nghề luật sư, mối quan hệ giữa luật sư và khách hàng được điều chỉnh bởi nhiều quy phạm pháp luật, bao gồm Luật Luật sư và Bộ luật Dân sự, đồng thời phải tuân thủ các chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp. Tuy nhiên, trên thực tế, không ít trường hợp luật sư hoặc tổ chức hành nghề luật sư đã thiết lập quan hệ với khách hàng theo các hình thức hợp đồng không phù hợp với quy định pháp luật – trong đó có hợp đồng hứa thưởng.
- Tóm tắt nội dung vụ án
Nguyên đơn ông T trình bày:
- Do không đồng ý với Quyết định phê duyệt kinh phí bồi thường, hỗ trợ do bị ảnh hưởng bởi dự án thành phần đầu tư xây dựng … với số tiền hơn 4 tỷ đồng, nên ngày 14/8/2020, vợ chồng ông Q, bà D đã ký kết với Văn phòng L Hợp đồng hứa thưởng có nội dung: “…bên B thay mặt và nhân danh bên A tham gia làm việc, khiếu nại, khởi kiện trong tất cả các giai đoạn bồi thường, hỗ trợ tại các cơ quan có thẩm quyền đối với nội dung bồi thường, hỗ trợ nêu trên theo đúng quy định của pháp luật.”.
- Các bên thỏa thuận việc hứa thưởng tương đương 20% tổng giá trị tài sản hoặc tổng tài sản mà bên ông Q, bà D được hưởng từ việc giải quyết hỗ trợ.
- Văn phòng L đã gửi các đơn khiếu nại đến cơ quan có thẩm quyền, nhưng Ủy ban nhân dân huyện X lại mời ông Q lên làm việc. Sau khi được Ủy ban nhân dân giải thích, cam kết, ông bà đã tự ý hủy bỏ việc ủy quyền, rút các đơn khiếu nại mà không thông báo cho Văn phòng L, dẫn đến việc các đơn khiếu nại không được trả lời.
- Ngày 23/12/2020, Ủy ban nhân dân huyện X, tỉnh Đồng Nai ban hành Quyết định về việc phê duyệt bồi thường, hỗ trợ bổ sung cho ông Q và bà D số tiền hơn 7 tỷ đồng.
- Do ông Q và bà D không thanh toán số tiền hứa thưởng cho Văn phòng L nên Văn phòng L yêu cầu thanh toán số tiền thưởng là 1 tỷ 440 triệu đồng.
Bị đơn trình bày:
- Do được Ủy ban nhân dân hướng dẫn và cam kết sẽ giải quyết đơn khiếu nại theo đúng quy định, nên ông bà đã rút lại tất cả các đơn khiếu nại của Văn phòng L và đề nghị chấm dứt ủy quyền với Văn phòng L.
- Ông bà nhận thấy Văn phòng L không có năng lực nên ngày 16/9/2020 đã yêu cầu chấm dứt hợp đồng hứa thưởng nhưng Văn phòng L không đồng ý.
- Ông bà không đồng ý với yêu cầu thanh toán số tiền 1 tỷ 440 triệu đồng vì các văn bản khiếu nại của Văn phòng L không được cơ quan nhà nước xem xét, giải quyết và ông bà đã có văn bản chấm dứt hợp đồng với ông T.
Tại Bản án dân sự sơ thẩm số 11/2022/DS-ST ngày 05/4/2022, Tòa án nhân dân huyện X, tỉnh Đồng Nai đã chấp nhận toàn bộ yêu cầu của ông T. Ông Q, bà D kháng cáo toàn bộ bản án. Bản án dân sự phúc thẩm số 111/2022/DS-ST ngày 19/9/2022 của Tòa án nhân dân tỉnh Đồng Nai giữ nguyên bản án sơ thẩm.
Ngày 30/9/2022, ông Q, bà D có đơn đề nghị giám đốc thẩm đối với bản án phúc thẩm. Tại Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm, Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh đề nghị Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh xét xử giám đốc thẩm hủy toàn bộ bản án dân sự phúc thẩm và sơ thẩm, giao hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân huyện X, tỉnh Đồng Nai giải quyết sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.
2. Nhận định của Tòa án cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh tại Quyết định giám đốc thẩm số 271/2024/DS-GĐT
- Tại điểm đ khoản 1 Điều 9 Luật Luật sư năm 2015 và Quy tắc số 9.2 trong Bộ Quy tắc Đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư Việt Nam (ban hành kèm theo Quyết định số 201/QĐ-HĐLSTQ ngày 13/12/2019 của Hội đồng Luật sư toàn quốc, Liên đoàn Luật sư Việt Nam) thì Luật sư không được ký hợp đồng hứa thưởng với khách hàng, nếu vi phạm sẽ bị xem xét xử lý kỷ luật.
Điều 9. Các hành vi bị nghiêm cấm
1. Nghiêm cấm luật sư thực hiện các hành vi sau đây:
đ) Nhận, đòi hỏi thêm bất kỳ một khoản tiền, lợi ích nào khác từ khách hàng ngoài khoản thù lao và chi phí đã thỏa thuận với khách hàng trong hợp đồng dịch vụ pháp lý;
Quy tắc 9. Những việc luật sư không được làm trong quan hệ với khách hàng
9.2. Gợi ý, đặt điều kiện để khách hàng tặng cho tài sản hoặc lợi ích khác cho luật sư hoặc cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh, chị, em của luật sư.
Trường hợp này, có cơ sở xác định Hợp đồng hứa thưởng ngày 14/8/2020 được ký kết giữa ông Q, bà D với Văn phòng L – do ông T làm đại diện đã vi phạm điều cấm của pháp luật. Căn cứ Điều 117 và Điều 123 của Bộ luật Dân sự thì hợp đồng hứa thưởng trên vô hiệu tại thời điểm ký kết.
3. Lưu ý rút ra
Quyết định giám đốc thẩm số 271/2024/DS-GĐT là lời nhắc nhở rõ ràng rằng luật sư không thể “bắt tay” với khách hàng theo kiểu hứa thưởng phần trăm nếu thắng vụ, nhất là khi số tiền hứa thưởng gắn liền với kết quả được bồi thường. Trong vụ này, việc Văn phòng luật sư ký hợp đồng cam kết nhận 20% số tiền khách hàng được hưởng đã bị Tòa tuyên là vô hiệu vì vi phạm điều cấm của Luật Luật sư. Đây không còn là chuyện dân sự đơn giản, mà là sai phạm nằm ngoài ranh giới pháp luật cho phép.
Qua vụ việc, có thể thấy nhiều người vẫn nhầm lẫn giữa “hứa thưởng” trong dân sự và tiền thù lao luật sư. Nhưng nếu luật sư nhận tiền theo kiểu “ăn chia” theo kết quả thì không chỉ sai luật mà còn đi ngược lại đạo đức nghề nghiệp, dễ khiến mối quan hệ giữa luật sư và khách hàng lệch lạc, thiếu minh bạch.
Bài học rút ra là luật sư cần hiểu và tuân thủ đúng quy định khi ký hợp đồng với khách hàng, không vì lợi ích trước mắt mà phạm luật. Khách hàng cũng nên cẩn trọng, không nên tham gia những thỏa thuận kiểu “thắng kiện thì chia tiền”, vì chẳng những không được bảo vệ mà còn có thể mất cả quyền lợi nếu hợp đồng bị tuyên vô hiệu. Đây là chuyện không chỉ liên quan đến tiền bạc, mà còn ảnh hưởng đến uy tín và đạo đức của cả nghề luật.
———————-
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Công ty Luật TNHH TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Đoàn Luật sư Hà Nội;
Email: vtpthanh@tlalaw.vn;
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Đoàn Luật sư Hà Nội;
Email: tmle@tlalaw.vn
Địa chỉ: Tầng 7, số 06 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.vn/
Hotline: 0906246464
TTT