Trong môi trường kinh doanh hiện đại, hoạt động mua bán – sáp nhập doanh nghiệp (M&A) là một công cụ chiến lược phổ biến để mở rộng thị phần, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và tăng cường năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, không phải thương vụ M&A nào cũng được chấp thuận. Theo Luật Cạnh tranh 2018, một số giao dịch M&A có thể bị cấm thực hiện nếu làm giảm, bóp méo hoặc loại bỏ cạnh tranh trên thị trường liên quan. Đây là một khía cạnh mà nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ.
- Tập trung kinh tế là gì?
Theo Điều 29 Luật Cạnh tranh, tập trung kinh tế bao gồm các hình thức như:
– Sáp nhập doanh nghiệp;
– Hợp nhất doanh nghiệp;
– Mua lại doanh nghiệp khác;
– Liên doanh giữa các doanh nghiệp;
– Các hình thức khác theo quy định pháp luật.
Các hoạt động này đều có thể ảnh hưởng đến cấu trúc cạnh tranh của thị trường. Do đó, một số thương vụ phải được thông báo với cơ quan quản lý cạnh tranh trước khi thực hiện, gọi là thông báo tập trung kinh tế.
Luật Cạnh tranh 2018 (Điều 33) quy định rằng các bên trong một thương vụ M&A phải thông báo nếu đáp ứng một trong các ngưỡng sau (do Chính phủ quy định chi tiết):
– Tổng tài sản trên thị trường Việt Nam;
– Tổng doanh thu tại Việt Nam;
– Giá trị thương vụ (giá trị giao dịch);
– Thị phần kết hợp trên thị trường liên quan.
Các ngưỡng này được hướng dẫn cụ thể tại Nghị định số 35/2020/NĐ-CP. Ví dụ: nếu tổng doanh thu của một trong hai bên vượt 3.000 tỷ đồng tại Việt Nam trong năm tài chính liền kề, thương vụ có thể thuộc diện bắt buộc phải thông báo.
- Khi nào M&A có thể bị cấm?
Mặc dù phần lớn các thương vụ M&A được thông qua sau khi thẩm định, nhưng một số trường hợp có thể bị cấm nếu bị xác định là gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể. Theo Điều 30 Luật Cạnh tranh, tập trung kinh tế bị cấm khi doanh nghiệp thực hiện tập trung kinh tế gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể trên thị trường Việt Nam.
Việc đánh giá tác động hoặc khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể của việc tập trung kinh tế của Uỷ ban Cạnh tranh Quốc gia được thực hiện theo quy định tại Điều 31 Luật Cạnh tranh, theo đó, các tiêu chí đánh giá bao gồm:
a) Thị phần kết hợp của các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế trên thị trường liên quan;
b) Mức độ tập trung trên thị trường liên quan trước và sau khi tập trung kinh tế;
c) Mối quan hệ của các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế trong chuỗi sản xuất, phân phối, cung ứng đối với một loại hàng hóa, dịch vụ nhất định hoặc ngành, nghề kinh doanh của các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế là đầu vào của nhau hoặc bổ trợ cho nhau;
d) Lợi thế cạnh tranh do tập trung kinh tế mang lại trên thị trường liên quan;
đ) Khả năng doanh nghiệp sau tập trung kinh tế tăng giá hoặc tăng tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu một cách đáng kể;
e) Khả năng doanh nghiệp sau tập trung kinh tế loại bỏ hoặc ngăn cản doanh nghiệp khác gia nhập hoặc mở rộng thị trường;
g) Yếu tố đặc thù trong ngành, lĩnh vực mà các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế.
Ví dụ, nếu một công ty chiếm 25% thị phần mua lại một đối thủ có 20% thị phần cùng ngành, dẫn đến vị trí thống lĩnh vượt 50%, và không có đối thủ nào đủ mạnh còn lại trên thị trường, thương vụ đó có thể bị từ chối.
Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia là cơ quan có thẩm quyền xem xét, đánh giá và quyết định về việc cho phép hoặc cấm thực hiện tập trung kinh tế. Trong trường hợp có dấu hiệu gây hạn chế cạnh tranh, cơ quan này có thể yêu cầu doanh nghiệp cung cấp thêm thông tin, hoặc áp dụng các biện pháp khắc phục như thoái vốn, cam kết duy trì mức giá, cung ứng…
- Doanh nghiệp cần lưu ý gì?
Đánh giá trước rủi ro pháp lý: Trước khi tiến hành M&A, doanh nghiệp nên tiến hành đánh giá sơ bộ về thị phần, cấu trúc thị trường và khả năng bị điều tra hạn chế cạnh tranh.
Chủ động làm việc với cơ quan quản lý: Khi có nghi ngại về khả năng thương vụ bị cấm, doanh nghiệp nên chủ động trao đổi với Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia để tìm giải pháp khắc phục sớm.
- Kết luận
Không phải mọi thương vụ M&A đều được phép thực hiện, nhất là trong các ngành có mức độ tập trung cao hoặc có ít đối thủ cạnh tranh. Việc nắm vững các quy định về kiểm soát tập trung kinh tế là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp thực hiện các bước đi chiến lược một cách hợp pháp và an toàn. Trong kỷ nguyên cạnh tranh gay gắt, tuân thủ pháp luật cạnh tranh không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là năng lực quản trị rủi ro của doanh nghiệp hiện đại.
———————-
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Đoàn Luật sư Hà Nội,
email: vtpthanh@tlalaw.vn;
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Đoàn Luật sư Hà Nội;
email: tmle@tlalaw.vn
Địa chỉ: Tầng 7, số 06 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.vn/
Hotline: 0906246464
TTT