Từ ngày 1/7/2025, một thay đổi quan trọng trong chính sách an sinh xã hội sẽ chính thức có hiệu lực: chủ hộ kinh doanh sẽ thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc.
Đây là nội dung được quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi năm 2024, đánh dấu bước chuyển đáng chú ý trong việc mở rộng diện bao phủ BHXH đối với khu vực lao động phi chính thức. Việc áp dụng quy định này sẽ tác động trực tiếp đến hàng triệu hộ kinh doanh cá thể trên cả nước, đặt ra nhiều câu hỏi về quyền lợi, nghĩa vụ cũng như mức đóng – hưởng BHXH trong thời gian tới.
1. Khái niệm
1.1. Chủ hộ kinh doanh là gì?
Về khái niệm hộ kinh doanh, khoản 1 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP quy định rằng: “Cá nhân đăng ký hộ kinh doanh, người được các thành viên hộ gia đình ủy quyền làm đại diện hộ kinh doanh là chủ hộ kinh doanh.”
1.2. BHXH bắt buộc là gì
Khoản 2 Điều 4 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (có hiệu lực từ ngày 01/07/2024) về chế độ của bảo hiểm xã hội bắt buộc có quy định:
“2. Bảo hiểm xã hội bắt buộc có các chế độ sau đây:
a) Ốm đau;
b) Thai sản;
c) Hưu trí;
d) Tử tuất;
đ) Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp theo quy định của Luật An toàn, vệ sinh lao động.“
Đối với người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, họ sẽ được hưởng các chế độ sau: ốm đau; thai sản; lương hưu; tử tuất; tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
2. Chủ hộ kinh doanh phải đóng BHXH bắt buộc theo Luật BHXH mới?
2.1. Căn cứ
Theo đó, theo Điều 2 Luật BHXH 2024, các nhóm đối tượng mới được bổ sung bao gồm:
Chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh: Đây là lần đầu tiên, chủ hộ kinh doanh thuộc diện phải đăng ký kinh doanh được đưa vào nhóm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
2.2. Mức đóng BHXH
Theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 31 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, “chủ hộ kinh doanh được lựa chọn tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc nhưng thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng”.
Sau khi đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc theo mức tiền lương đã lựa chọn được ít nhất 12 tháng, chủ hộ kinh doanh được phép điều chỉnh lại mức tiền lương làm căn cứ đóng.
Bên cạnh đó, theo điểm a khoản 4 Điều 33 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, “tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh là 3% vào quỹ ốm đau và thai sản, và 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất”. Chủ hộ có thể lựa chọn phương thức đóng theo tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng một lần tùy theo nhu cầu.
Hiện nay, mức tham chiếu được xác định bằng mức lương cơ sở do chưa bị bãi bỏ, và mức lương cơ sở hiện hành là 2.340.000 đồng/tháng. Như vậy, mức đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thấp nhất của chủ hộ kinh doanh là 25% của mức tham chiếu, tương đương 585.000 đồng/tháng (trong đó 3% vào quỹ ốm đau và thai sản, 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất).
Việc đưa chủ hộ kinh doanh vào diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc từ ngày 1/7/2025 không chỉ thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong việc mở rộng lưới an sinh xã hội mà còn tạo điều kiện để nhóm lao động phi chính thức được tiếp cận với các chế độ bảo hiểm lâu dài và bền vững. Mặc dù quy định mới sẽ làm phát sinh thêm chi phí đóng BHXH hàng tháng cho hộ kinh doanh, nhưng đổi lại, họ sẽ được bảo vệ trước các rủi ro về sức khỏe, tuổi già và tử tuất, từ đó góp phần ổn định thu nhập và đời sống. Trong bối cảnh nền kinh tế đang từng bước chuyển đổi sang mô hình chính quy và bền vững hơn, việc tuân thủ quy định này không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là bước đi cần thiết để đảm bảo quyền lợi cho chính bản thân chủ hộ kinh doanh trong tương lai.
————————————————–
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Giám đốc Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội,
email: vtpthanh@tlalaw.vn;
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội;
email: tmle@tlalaw.vn
Địa chỉ: Tầng 7, số 06 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.vn/
Hotline: 0906246464
Nguyễn Hương Huyền