Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế, Việt Nam ngày càng mở cửa thị trường, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại quốc tế. Tuy nhiên, điều này cũng kéo theo nhiều thách thức khi hàng hóa nhập khẩu với giá thấp tràn vào thị trường, gây áp lực lớn lên các doanh nghiệp trong nước. Để bảo vệ nền sản xuất nội địa khỏi những tác động tiêu cực, pháp luật Việt Nam đã quy định các biện pháp phòng vệ thương mại, nhằm đảm bảo môi trường cạnh tranh công bằng và lành mạnh. Bài viết dưới đây sẽ phân tích khái niệm, nguyên tắc áp dụng và các biện pháp phòng vệ thương mại hiện nay theo quy định của Luật Quản lý ngoại thương 2017, giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về cách bảo vệ quyền lợi trước sự cạnh tranh từ hàng hóa nhập khẩu.
1. Biện pháp phòng vệ thương mại là gì?
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, các quốc gia cần có cơ chế bảo vệ ngành sản xuất trong nước trước sự cạnh tranh không lành mạnh từ hàng hóa nhập khẩu. Biện pháp phòng vệ thương mại là những công cụ hợp pháp được áp dụng để chống lại các hành vi cạnh tranh không công bằng, nhằm đảm bảo môi trường thương mại lành mạnh.
Theo khoản 1 Điều 67 Luật Quản lý ngoại thương 2017, các biện pháp phòng vệ thương mại bao gồm:
- Biện pháp chống bán phá giá,
- Biện pháp chống trợ cấp,
- Biện pháp tự vệ.
Những biện pháp này do Bộ trưởng Bộ Công Thương quyết định áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam trong một số trường hợp cụ thể, nhằm hạn chế tác động tiêu cực đến ngành sản xuất trong nước.
2. Nguyên tắc áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại
Theo Điều 68 Luật Quản lý ngoại thương 2017, việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại phải tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Chỉ áp dụng trong phạm vi cần thiết: Các biện pháp này phải có tính tạm thời, hợp lý và chỉ áp dụng khi có bằng chứng rõ ràng về thiệt hại của ngành sản xuất trong nước.
- Công khai, minh bạch: Việc điều tra và ra quyết định phải đảm bảo công bằng, minh bạch, dựa trên các kết luận điều tra cụ thể.
- Tuân thủ quy trình pháp luật: Các biện pháp phòng vệ thương mại chỉ được thực hiện sau khi có quá trình điều tra kỹ lưỡng theo quy định pháp luật.
- Điều chỉnh thuế phòng vệ thương mại: Nếu mức thuế chính thức cao hơn mức thuế tạm thời, không thu thêm phần chênh lệch. Nếu mức thuế chính thức thấp hơn, phần chênh lệch sẽ được hoàn lại.
- Hoàn trả thuế tạm thời khi không áp dụng biện pháp chính thức: Nếu Bộ trưởng Bộ Công Thương quyết định không áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại chính thức, thuế phòng vệ tạm thời sẽ được hoàn lại.
3. Các biện pháp phòng vệ thương mại hiện nay
3.1. Biện pháp chống bán phá giá
Bán phá giá là hành vi doanh nghiệp nước ngoài bán hàng hóa vào Việt Nam với giá thấp hơn giá trị thông thường của nó, gây thiệt hại đáng kể cho ngành sản xuất trong nước. Để chống lại hành vi này, Việt Nam có thể áp dụng:
- Thuế chống bán phá giá: Được áp dụng nhằm cân bằng giá cả thị trường và giảm tác động tiêu cực đối với doanh nghiệp trong nước.
- Cam kết loại trừ bán phá giá: Doanh nghiệp xuất khẩu có thể thỏa thuận với Việt Nam về việc điều chỉnh giá hoặc chấm dứt hành vi bán phá giá.
(Khoản 1, 3 Điều 77 Luật Quản lý ngoại thương 2017)
3.2. Biện pháp chống trợ cấp
Hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam có thể bị trợ cấp bởi chính phủ nước xuất khẩu, gây mất cân bằng cạnh tranh. Để ngăn chặn tác động tiêu cực, có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Thuế chống trợ cấp: Nhằm loại bỏ lợi thế cạnh tranh không công bằng của hàng hóa được trợ cấp.
- Cam kết của Chính phủ nước xuất khẩu: Chính phủ hoặc doanh nghiệp nước ngoài có thể cam kết chấm dứt trợ cấp hoặc điều chỉnh mức trợ cấp để tránh bị áp thuế chống trợ cấp.
(Điều 83 Luật Quản lý ngoại thương 2017)
3.3. Biện pháp tự vệ
Biện pháp tự vệ được áp dụng khi hàng hóa nhập khẩu quá mức, gây ra thiệt hại nghiêm trọng hoặc đe dọa gây thiệt hại đến ngành sản xuất trong nước. Các biện pháp tự vệ bao gồm:
- Thuế tự vệ: Tăng thuế nhập khẩu nhằm giảm sức ép cạnh tranh từ hàng hóa nước ngoài.
- Hạn ngạch nhập khẩu: Giới hạn số lượng hàng hóa nước ngoài được nhập khẩu vào Việt Nam.
- Hạn ngạch thuế quan: Quy định mức thuế ưu đãi cho một lượng hàng hóa nhập khẩu nhất định, và áp thuế cao hơn nếu nhập khẩu vượt mức đó.
- Cấp giấy phép nhập khẩu: Quản lý việc nhập khẩu hàng hóa bằng cơ chế cấp phép.
(Điều 91 Luật Quản lý ngoại thương 2017)
Biện pháp phòng vệ thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ ngành sản xuất trong nước, ngăn chặn hành vi bán phá giá, trợ cấp bất hợp pháp và nhập khẩu ồ ạt. Tuy nhiên, việc áp dụng cần tuân thủ nguyên tắc minh bạch, hợp lý và đúng quy trình pháp luật để đảm bảo lợi ích của doanh nghiệp trong nước mà không vi phạm các cam kết quốc tế.
Doanh nghiệp Việt Nam cần hiểu rõ các biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ quyền lợi của mình, đồng thời chủ động thích ứng với môi trường thương mại quốc tế đầy cạnh tranh.
_____________________
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Giám đốc Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội,
email: vtpthanh@tlalaw.vn;
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội;
email: tmle@tlalaw.vn
Địa chỉ: Tầng 7, số 06 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.vn/
Hotline: 0906246464
_LTTTra_