Việc sử dụng nhà thầu phụ là một trong những giải pháp phổ biến nhằm tối ưu hóa nguồn lực, tận dụng chuyên môn và rút ngắn tiến độ thực hiện dự án. Tuy nhiên, ranh giới giữa việc giao khoán hợp pháp cho nhà thầu phụ và hành vi bị cấm là “chuyển nhượng thầu” đôi khi rất mong manh. Luật Đấu thầu 2023 đã có nhiều thay đổi quan trọng trong cách nhận diện hành vi này, hướng tới sự linh hoạt nhưng vẫn chặt chẽ trong quản lý hoạt động đấu thầu. Bài viết này sẽ phân tích các khía cạnh pháp lý liên quan, giúp doanh nghiệp và các bên liên quan hiểu rõ hơn để tuân thủ đúng luật.
Không có giới hạn tỷ lệ cố định dành cho nhà thầu phụ
Một trong những câu hỏi phổ biến là: “Nhà thầu chính được phép giao tối đa bao nhiêu phần trăm khối lượng công việc cho nhà thầu phụ?” Câu trả lời là: pháp luật hiện hành không quy định một con số cứng về tỷ lệ này. Thay vào đó, tỷ lệ được xác định cụ thể trong hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu, hợp đồng đã ký kết hoặc theo yêu cầu của chủ đầu tư.
Việc không quy định một tỷ lệ chung cho tất cả các trường hợp phản ánh quan điểm linh hoạt của pháp luật, cho phép từng gói thầu được điều chỉnh phù hợp với tính chất, quy mô và yêu cầu kỹ thuật của từng dự án cụ thể. Tuy nhiên, chính sự linh hoạt này cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về tính minh bạch và cam kết tuân thủ từ phía nhà thầu.
Từ Luật Đấu thầu 2013 đến 2023: Cách tiếp cận hành vi chuyển nhượng thầu đã thay đổi
Trước đây, Luật Đấu thầu 2013 quy định cụ thể rằng việc nhà thầu chính giao lại từ 10% khối lượng công việc trở lên (hoặc dưới 10% nhưng có giá trị trên 50 tỷ đồng) cho một nhà thầu khác mà không nằm trong phần công việc của nhà thầu phụ được kê khai sẽ bị coi là hành vi chuyển nhượng thầu – một hành vi bị cấm. Cách quy định này tuy rõ ràng nhưng đôi khi gây khó khăn cho việc áp dụng trong thực tiễn, đặc biệt đối với các gói thầu có khối lượng hoặc giá trị lớn.
Luật Đấu thầu 2023, có hiệu lực từ 2024, đã thay đổi cách tiếp cận theo hướng mềm dẻo và sát với thực tế hơn. Theo khoản 8 Điều 16 của Luật mới, hành vi chuyển nhượng thầu được xác định không chỉ dựa trên tỷ lệ phần trăm, mà dựa trên giới hạn giá trị và phạm vi công việc dành cho nhà thầu phụ đã được xác định trong hợp đồng.
Các tình huống bị coi là chuyển nhượng bao gồm:
- Nhà thầu giao phần công việc vượt quá giá trị tối đa và khối lượng công việc dành cho nhà thầu phụ đã được ghi nhận trong hợp đồng;
- Nhà thầu giao phần công việc nằm ngoài phạm vi đã đề xuất trong hồ sơ dự thầu, dù chưa vượt giá trị tối đa, mà không được chủ đầu tư hoặc tư vấn giám sát chấp thuận;
- Trường hợp chủ đầu tư hoặc tư vấn giám sát chấp thuận sai phạm, tức là đồng ý cho nhà thầu thực hiện các hành vi trên, vẫn bị coi là vi phạm pháp luật.
Quy định mới phản ánh nỗ lực phân biệt rõ ràng giữa hành vi giao khoán hợp pháp cho nhà thầu phụ với chuyển nhượng trách nhiệm thực hiện hợp đồng – vốn bị cấm nhằm đảm bảo tính minh bạch, trách nhiệm và chất lượng trong hoạt động đấu thầu.
Lưu ý để tránh vi phạm khi sử dụng nhà thầu phụ
Để tránh việc sử dụng nhà thầu phụ bị coi là hành vi chuyển nhượng thầu, các nhà thầu chính cần chú ý những điểm sau:
- Kê khai rõ ràng, trung thực danh sách nhà thầu phụ, phạm vi công việc và giá trị giao khoán ngay từ hồ sơ dự thầu;
- Không được tự ý thay đổi hoặc bổ sung nhà thầu phụ, hay mở rộng phạm vi công việc giao khoán vượt mức đã được duyệt trong hợp đồng, trừ khi có sự chấp thuận hợp lệ;
- Tránh việc giao toàn bộ hoặc phần lớn công việc cho nhà thầu phụ, đặc biệt trong các gói thầu quy mô lớn, để không bị coi là “bán lại hợp đồng” trá hình.
Kết luận
Luật Đấu thầu 2023 đã đưa ra cách tiếp cận linh hoạt hơn, phù hợp với thực tế triển khai các dự án tại Việt Nam, nhưng đồng thời cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về tính tuân thủ và quản lý hợp đồng. Trong bối cảnh đó, việc hiểu đúng ranh giới giữa giao khoán hợp pháp cho nhà thầu phụ và chuyển nhượng thầu trái phép là điều kiện tiên quyết để các nhà thầu đảm bảo an toàn pháp lý, uy tín và hiệu quả thi công trong các dự án công và tư.
———————-
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Đoàn Luật sư Hà Nội,
email: vtpthanh@tlalaw.vn;
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Đoàn Luật sư Hà Nội;
email: tmle@tlalaw.vn
Địa chỉ: Tầng 7, số 06 Dương Đình Nghệ, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://tlalaw.vn/
Hotline: 0906246464
TTT