Luật Các tổ chức tín dụng số 32/2024/QH15 được Quốc hội khóa XV thông qua ngày 18/1/2024, thay thế Luật Các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 17/2017/QH14. Theo đánh giá, việc thông qua Luật Các TCTD (sửa đổi) giúp tăng mức độ an toàn của hệ thống tổ chức tín dụng với sự tăng cường của các quy định phòng ngừa rủi ro , đặc biệt là kiểm soát chặt chẽ nhân sự quản lý, điều hành của TCTD, ngăn ngừa tình trạng sở hữu chéo, chi phối TCTD.
Thực tế, tình trạng sở hữu chéo giữa hệ thống tổ chức tín dụng và các doanh nghiệp trong lĩnh vực có độ rủi ro cao với biểu hiện thao túng dòng chảy tín dụng, rót vốn “sân sau”, sử dụng vốn sai mục đích đang có tác động xấu đến chất lượng tín dụng, làm gia tăng rủi ro hệ thống. Tình trạng sở hữu chéo có thể khiến dòng chảy tín dụng (huy động ngắn hạn) bị hướng vào những doanh nghiệp rủi ro, không có năng lực trả nợ, trong khi những doanh nghiệp chân chính muốn vay thì lại không thể tiếp cận được.
Luật các tổ chức tín dụng đã quy định các tỷ lệ về giới hạn sở hữu cổ phần của các cá nhân, tổ chức và người có liên quan nhằm tăng sự an toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng, cụ thể:
Căn cứ theo Điều 63 Luật Các tổ chức tín dụng 2024 về tỷ lệ sở hữu cổ phần:
1. Một cổ đông là cá nhân không được sở hữu cổ phần vượt quá 05% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng.
2. Một cổ đông là tổ chức không được sở hữu cổ phần vượt quá 10% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng.
3. Cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó không được sở hữu cổ phần vượt quá 15% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng. Cổ đông lớn của một tổ chức tín dụng và người có liên quan của cổ đông đó không được sở hữu cổ phần từ 05% vốn điều lệ trở lên của một tổ chức tín dụng khác.
…
Có thể thấy những đổi mới so với Luật Các tổ chức tín dụng 2017, đối với việc sở hữu chéo của chủ thể tổ chức thì Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) đã giảm mức tỷ lệ sở hữu cổ phần của cổ đông là tổ chức, cổ đông và người có liên quan của cổ đông so với quy định hiện hành, cụ thể:
Giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần của cổ đông là tổ chức từ mức không vượt quá 15% xuống không vượt quá 10%; Giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần của cổ đông và người có liên quan của cổ đông từ mức không vượt quá 20% xuống không vượt quá 15%.
Tuy có những sự điều chỉnh mới về tỷ lệ sở hữu cổ phần nhưng điều này chỉ kiểm soát được về mặt hồ sơ, còn trên thực tế, các cổ đông có thể sử dụng nhiều cách thức, thông qua các mối quan hệ như thành viên trong gia đình hoặc người có liên quan để lách Luật và từ đó gián tiếp gia tăng tỷ lệ sở hữu cổ phần thực tế và nắm quyền chi phối tại các tổ chức tín dụng.
Để kiểm soát sở hữu chéo trong hệ thống ngân hàng thì trước hết phải có khuôn khổ pháp lý nhằm xác định được chủ sở hữu thực sự nắm quyền chi phối hoạt động của ngân hàng, cụ thể là minh bạch thông tin của tất cả các cổ đông của ngân hàng.
Tiếp theo là cần nghiên cứu và sửa đổi các quy định để cho phép các cơ quan thanh tra, giám sát các tổ chức tín dụng có chức năng điều tra, xử lý các vi phạm liên quan đến hành vi thao túng vì cấu trúc ngân hàng ở nước ta còn khá phức tạp trong khi khả năng thanh tra, giám sát tại Việt Nam còn yếu.
Luật mới cũng bổ sung trách nhiệm công bố, công khai thông tin của cổ đông sở hữu từ 1% vốn điều lệ của tổ chức tín dụng trở lên, thông tin về người có liên quan của người quản lý, người điều hành của tổ chức tín dụng… để nâng cao năng lực quản trị, điều hành, làm minh bạch các hoạt động của tổ chức tín dụng, từ đó hạn chế được tình trạng thao túng, chi phối hoạt động của cổ đông lớn, nhóm cổ đông lớn tại tổ chức tín dụng.
Liên hệ Luật sư tư vấn – Công ty Luật TNHH TLA
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Giám đốc Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội, email: vtpthanh@tlalaw.vn
Luật sư Trần Mỹ Lê, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội; email: tmle@tlalaw.vn
-Lương Hoàng Hiếu-