1. Định nghĩa ESOP
ESOP viết tắt cho Employment Stock Ownership Plan (Tạm dịch: kế hoạch sở hữu cổ phiếu cho nhân viên). Đây là một chính sách thường thấy của các công ty cổ phần hướng tới những nhân viên có đóng góp to lớn hoặc hoạt động lâu năm trong công ty. Cổ phiếu ESOP thường được phát hành với nhiều chính sách ưu đãi đặc biệt. Cách phân phối cổ phiếu phụ thuộc vào quy chế và tiêu chuẩn từng công ty đặt ra.
Ví dụ trong năm 2024, Công ty Cổ phần Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ) đã phát hành 3,34 triệu cổ phiếu cho người lao động trong công ty với giá phát hành là 20.000 VNĐ/cổ phiếu trong khi giá thị trường đang vào khoảng 90.000 VNĐ tức là một phần tư so với giá thị trường
2. Điều kiện và thủ tục phát hành
2.1. Điều kiện
Theo nghị định 155/2020 NĐ-CP, Điều 64 và dẫn chiếu các luật liên quan, các điều kiện phát hành ESOP được quy định như sau:
Có chương trình phát hành cổ phiếu ESOP được Đại hội đồng cổ đông chấp thuận và thông qua.
Tổng số cổ phiếu ESOP phát hành trong mỗi 12 tháng không được vượt quá mức 5% tổng số cổ phiếu đang lưu hành của công ty.
Những nội dung bao gồm chính sách về tiêu chuẩn người lao động được tham gia, nguyên tắc xác định số cổ phiếu được phân phối cho từng đối tượng, thời gian cụ thể phải được thông qua bởi Đại hội đồng cổ đông, hoặc ủy quyền cho Hội đồng quản trị thông qua.
Trường hợp phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động, công ty phải có đủ nguồn vốn chủ sở hữu đủ để tăng vốn cổ phần. Nguồn vốn được chấp thuận bao gồm các nguồn sau: thặng dư vốn cổ phần; quỹ đầu tư phát triển; lợi nhuận sau thuế chưa phân phối; khoản quỹ khác (nếu có) được dùng để bổ sung vốn điều lệ theo quy định của pháp luật.
- Đối với công ty đại chúng là công ty mẹ phát hành cổ phiếu để thưởng cho người lao động, nguồn vốn được thực hiện căn cứ dựa vào báo cáo tài chính của công ty mẹ;
- Trong trường hợp công ty đại chúng là công ty mẹ phát hành cổ phiếu để thưởng cho người lao động từ nguồn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, lợi nhuận được quyết định dùng để thưởng cho người lao động không được vượt quá mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính hợp nhất được kiểm toán. Trước khi phân phối, công ty chỉ được làm điều này sau khi đã điều chuyển lợi nhuận từ các công ty con về công ty mẹ.
Cổ phiếu ESOP sẽ bị hạn chế chuyển nhượng trong tối thiểu trong vòng 1 năm kể từ ngày kết thúc đợt phát hành.
Đối với công ty phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động, tổng giá trị các nguồn quy định tại khoản 4 không thấp hơn tổng giá trị vốn cổ phần tăng thêm theo phương án được thông qua bởi Đại hội đồng công ty.
Nếu đối tượng người lao động là nhà đầu tư nước ngoài thì phải đảm bảo tỷ lệ sở hữu nước ngoài theo quy định của pháp luật Việt Nam
2.2. Thủ tục phát hành
Theo nghị định 155/2020 NĐ-CP, Điều 69 và dẫn chiếu các luật liên quan, thủ tục phát hành ESOP được quy định như sau:
1. Tổ chức phát hành phải gửi tài liệu báo cáo phát hành cổ phiếu quy định tại Điều 61, Điều 63, Điều 65 Nghị định này cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.
2. Trong thời hạn 07 ngày làm việc kể từ ngày nhận được tài liệu báo cáo phát hành đầy đủ và hợp lệ, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thông báo bằng văn bản cho tổ chức phát hành và đăng tải trên trang thông tin điện tử của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước về việc nhận đầy đủ tài liệu báo cáo phát hành của tổ chức phát hành; trường hợp từ chối, phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.
3. Trong thời hạn 07 ngày làm việc kể từ ngày Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thông báo về việc nhận được đầy đủ tài liệu báo cáo phát hành, tổ chức phát hành phải công bố Bản thông báo phát hành trên trang thông tin điện tử của tổ chức phát hành, Sở giao dịch chứng khoán. Việc công bố thông tin trên phải được thực hiện ít nhất 07 ngày làm việc trước ngày kết thúc đợt phát hành.
4. Ngày kết thúc đợt phát hành không được quá 45 ngày kể từ ngày Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thông báo về việc nhận được đầy đủ tài liệu báo cáo.
5. Trong quá trình phát hành cổ phiếu để trả cổ tức hoặc phát hành cổ phiếu để tăng vốn cổ phần từ nguồn vốn chủ sở hữu, trường hợp phát sinh cổ phiếu lẻ, công ty được mua lại cổ phiếu lẻ làm cổ phiếu quỹ theo phương án đã được Đại hội đồng cổ đông thông qua hoặc ủy quyền cho Hội đồng quản trị thông qua. Số cổ phiếu được công ty mua lại này được xử lý theo quy định tại khoản 7 Điều 36 Luật Chứng khoán và các quy định có liên quan.
6. Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày kết thúc đợt phát hành, tổ chức phát hành phải gửi Báo cáo kết quả đợt phát hành cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và công bố thông tin trên trang thông tin điện tử của tổ chức phát hành, Sở giao dịch chứng khoán về kết quả đợt phát hành. Đối với trường hợp phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động, tài liệu báo cáo kết quả đợt phát hành gửi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước kèm theo:
a) Danh sách người lao động tham gia chương trình trong đó nêu cụ thể về số lượng cổ phiếu của từng người lao động đã nộp tiền mua hoặc được phân phối (đối với trường hợp phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động);
b) Văn bản xác nhận của ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài nơi mở tài khoản phong tỏa về số tiền thu được từ đợt phát hành, trừ trường hợp phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động.
7. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được tài liệu báo cáo kết quả đợt phát hành đầy đủ và hợp lệ, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thông báo bằng văn bản về việc nhận được báo cáo kết quả đợt phát hành cho tổ chức phát hành đồng thời gửi cho Sở giao dịch chứng khoán, Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam và đăng tải trên trang thông tin điện tử của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước về việc nhận được báo cáo kết quả đợt phát hành.
8. Sau khi có thông báo nhận được báo cáo kết quả đợt phát hành của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, tổ chức phát hành được yêu cầu chấm dứt phong tỏa số tiền thu được từ đợt phát hành đối với trường hợp phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động, trừ trường hợp phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động.
3. Những công ty được phát hành cổ phần ESOP
Thực chất, điều kiện và thủ tục trên được pháp luật áp dụng cho các công ty đại chúng và công ty niêm yết, với những công ty cổ phần không phải CTCP đại chúng và niêm yết thì sẽ không áp dụng theo quy định cũng như các văn bản pháp luật như Luật Chứng khoán 2019 hay Nghị định 155/2020/NĐ-CP
Những công ty cổ phần không phải công ty đại chúng vẫn có thể phát hành cổ phần thưởng cho người lao động nếu muốn, tuy nhiên sẽ chào bán cổ phần thông qua hình thức chào bán cổ phần riêng lẻ theo Luật doanh nghiệp và công ty sẽ phải thực hiện thêm thủ tục tăng vốn điều lệ cho công ty.
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
1. Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Giám đốc Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội,
email: vtpthanh@tlalaw.vn;
2. Luật sư Trần Mỹ Lê, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội;
email: tmle@tlalaw.vn
_Nguyễn Hương Huyền_