1. Thuế Thu nhập cá nhân (TNCN) là gì?
Thuế TNCN được coi là một loại thuế trực thu, căn cứ dựa vào thu nhập của người nộp thuế và trừ đi các khoản giảm trừ. Cũng như nhiều loại thuế khác, thuế TNCN được tạo ra nhằm làm giảm bớt phần nào khoảng cách xã hội giữa các tầng lớp người lao động đồng thời là một khoản thu không nhỏ với ngân sách nhà nước.
Đối tượng nộp thuế TNCN được pháp luật quy định tại khoản 1 Điều 2 Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007 như sau
“Đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân là cá nhân cư trú có thu nhập chịu thuế quy định tại Điều 3 của Luật này phát sinh trong và nằm ngoài lãnh thổ Việt Nam và cá nhân không cư trú có thu nhập chịu thuế quy định tại Điều 3 của Luật này phát sinh trong lãnh thổ Việt Nam.”
Thu nhập phải chịu thuế TNCN được quy định tại Điều 3 Luật Thuế TNCN 2007 có thể kể đến như
“1. Thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân gồm các loại thu nhập sau đây, trừ thu nhập được miễn thuế quy định tại Điều 4 của Luật này:
1. Thu nhập từ kinh doanh, bao gồm:
a) Thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ;
b) Thu nhập từ hoạt động hành nghề độc lập của cá nhân có giấy phép hoặc chứng chỉ hành nghề theo quy định của pháp luật.
……
10. Thu nhập từ nhận quà tặng là chứng khoán, phần vốn trong các tổ chức kinh tế, cơ sở kinh doanh, bất động sản và tài sản khác phải đăng ký sở hữu hoặc đăng ký sử dụng.
Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Điều này.”
2. Pháp luật chưa có quy định cụ thể về tiền ảo
Theo khái niệm do Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) đưa ra: Tiền ảo là một loại tiền kỹ thuật số không được quản lý, được phát hành và được kiểm soát bởi các nhà phát triển, được sử dụng và chấp nhận giữa các thành viên của một cộng đồng ảo cụ thể (a virtual currency is a type of unregulated, digital money, which is issued and usually controlled by its developers, and used and accepted among the members of a specific virtual community). Mặc dù tiền ảo đã và đang dần trở nên phổ biến với nhiều nhà đầu tư trẻ, pháp luật hiện tại vẫn chưa đưa ra một khái niệm chính thức về loại tiền này
- Về phương diện là một loại tiền, khoản 2 Điều 17 Luật Ngân hàng nhà nước Việt Nam 2010 quy định: “tiền giấy, tiền kim loại do Ngân hàng Nhà nước phát hành là phương tiện thanh toán hợp pháp trên lãnh thổ nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam”.
- Về phương diện là phương tiện thanh toán, theo khoản 10 Điều 3 Nghị định 52/2024/NĐ-CP quy định thanh toán không dùng tiền mặt, phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt bao gồm: séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng (bao gồm: thẻ ghi nợ, thẻ tín dụng, thẻ trả trước), ví điện tử và các phương tiện thanh toán khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.
Có thể thấy, tiền ảo không phải là một loại tiền cũng như là một loại phương tiện thanh toán được pháp luật công nhận chính thức.
3. Có phải đóng thuế thu nhập cá nhân khi đầu tư tiền ảo?
Thực tế, tiền ảo không nằm trong danh mục cấm đầu tư của pháp luật, vì vậy, nhà đầu tư có thể thực hiện việc đầu tư và không bị pháp luật ngăn cấm. Tuy nhiên việc đầu tư tiền ảo có phải đóng thuế TNCN hay không thì cần phải xem xét tiền ảo có phải là đối tượng chịu thuế hay không. Theo quy định tại Điều 3 Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2008 như sau: “Đối tượng chịu thuế là hàng hóa, dịch vụ sử dụng cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng ở Việt Nam …” cũng như theo quy định tại Điều 2 và Điều 3 Luật Thuế thu nhập cá nhân năm 2007 thì đối tượng nộp thuế là cá nhân cư trú có thu nhập chịu thuế từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.
Cho đến thời điểm hiện nay, chưa có bất cứ một văn bản quy phạm pháp luật nào quy định tiền kỹ thuật số (tiền ảo) là hàng hóa, dịch vụ sử dụng cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng ở Việt Nam. Cụ thể: theo Điều 105 Bộ Luật dân sự 2015 quy định: “Tài sản bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá cá quyền tài sản” và theo Điều 3 Luật Thương mại 2005 quy định: “Hàng hóa bao gồm: tất cả các loại động sản, kể cả động sản hình thành trong tương lai; những vật gắn liền với đất đai”.
Có thể kết luận rằng, cho đến khi pháp luật điều chỉnh với hình thức kinh doanh, phương tiện thanh toán mới đối với tiền ảo thì việc mua, bán tiền ảo cũng như thu nhập của cá nhân phát sinh từ tiền ảo chưa phải là đối tượng chịu thuế TNCN, thuế Giá trị gia tăng.
Liên hệ Luật sư tư vấn:
Luật TLA là một trong những đơn vị luật sư hàng đầu, với đội ngũ luật sư, cán bộ nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, doanh nghiệp, hôn nhân và gia đình,… Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp mọi thắc mắc về pháp lý của bạn. Nếu bạn còn thắc mắc về nội dung này, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp thắc mắc.
Luật sư Vũ Thị Phương Thanh, Giám đốc Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội, email: vtpthanh@tlalaw.vn
Luật sư Trần Mỹ Lê, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH TLA, Đoàn Luật sư Hà Nội; email: tmle@tlalaw.vn
Nguyễn Hương Huyền